031 Nyman E - Elizabeth Nyman Tells Her Life Story - Original.txt

{Number = 031}
{Type = Original}
{Title = Sèdayà Du Khustìyí Dàt Sh Kałnìk / Elizabeth Nyman Tells Her Life Story}
{Author = Seidayaa / Elizabeth Nyman}
{Clan = Yanyeidí; Ḵaach.ádi yádi}
{Source = Nyman & Leer 1993: 100–160}
{Translator =  Weihá / Jeff Leer}
{Orthography = YNL}
{Dialect = Northern - Inland - Atlin}
{Page = 100}
1	Ha axh îsh Telegraph Creek-dáxh áwé yê tîyin.
2	Khàch.ádixh wusitì,
3	ách áwé Khàch.ádi Yâtxʼixh xhat wusitì.
4	Axh tlâ khu.a áwé Yanyèdishâ,
5	Xhʼagûkʼ du sîkʼ áwé yê tîyin axh tlâ;
6	Kudagân yû dusâgun.
7	Du kâ yê xhat natî áwé yú.á,
8	du díxhʼ wâ sákwshêwé tîyin,
9	gwáł chʼa yê gíwé khuwustì,
10	wułiłʼîxʼ.
11	Á áwé daxh.adùshú dísxh xhat nastî áwé khuxhwdzitì,
12	tléł yan yakaxhwłagé axh dísi.
13	Àghâ áwê,
14	tlêxʼ dísxh xhat nastî áwé axh tlâ wùnà.
15	Nanâ áwé yû
16	my uncle Billie Williams
17	łdakát tle chief tin tle wùch xhènáxh wuduwa.àt.
18	Àghâ áwê,
19	wùch xhʼaduwûsʼ, “Wâ sáwé gaxhdusnî wé tʼakwanêyi?”
20	Ha wâ naxhdusnit sáwé wé axh wû
21	Yaxhgûsʼ áwé yê yàwakhà,
22	“Du tlâ tayìxh xhʼanaxhdutì.
23	Àghâ áwé du tlâ tin tlʼátgi tûde gaxhdutî.”
24	Tle wé my generated grandmother khu.a áwé kè sh tʼàyawdikhâ,
25	“Tléł yê kghwatì.
26	Chʼu tle chʼa gùxʼ sá axh jinákh uwałáxw àdé áwé
27	du xhʼès dà sá kkhwatâxʼ.”
28	“Ha a kâxʼ ak.wé kghisawât?
29	Ishânch áwé kghwajâkh.”
30	Àn à khu.áwé tléł yù xhʼèshgwêk yú.á,
31	chʼas hú áwé yù xhʼayatánk wé Yaxhgûsʼ.
32	“Ha khushtuyáxh ghà yatì,
33	chʼa axh jinákh tsá ghwàłàxw,” yú.á.
34	Á áwé tle du xhʼêde wdudzihâ tle xhat wusinèxh.
{Page = 102}
35	Adáxh áwé xhat sihân, chʼa àdû sá at yátxʼi aya.û,
36	á áwé tle daxh.akhê nìch,
37	tlêxʼ yakyì xhʼânáxh axh xhʼê axhdułłʼàt yú.á.
38	Gwáł shayadihên wé yátxʼ adaghà.ùwu khu.ù
39	chʼa tsu yâtʼà akhê chʼa tsu yâtʼà.
40	Ha wâ sákwshêgé tlaxh yê a dà yan tuwditán axh łíłkʼw.
41	Kûx kwshêwé tle astêxh nìch,
42	tle chʼas hînxh wustìyíde,
43	àghâ áwé tsa cheesecloth tûnáxh ayanasxêch tle.
44	Tle kʼadên ha kʼadên chʼa yâxʼ a dàkałéłtʼi
45	a kàxh yê awusnìyí áwé tle
46	tle ìxh a kàdé anałxwénch tle àn ùstâych.
47	Yâxʼ áwé
48	wé condensed milk yû duwasâgu milk—
49	shûgà yáxh xhâwé tle duwanùk—
50	á áwé tle a kàdé anałxwénch yê gugênkʼ
51	tle àn a kâ yù akùhâych.
52	Sháłkʼ yê kùgê axh tlâ jì yê tîyin,
53	a síxwti kawdudzitixhʼi yáxh yatì,
54	àn áwé axh xhʼê asxhâ nìch wê
55	yátxʼ adaghà.ùwu à àn ghàtâ xhùdé awu.àdí.
56	De wâ nanî sdágâwé axh îsh àn xhʼayìdé wùgùt.
57	Àghâ áwê,
58	Mrs. Pillman-ch yê yawsikhà, “Wâ sá duwa.û wé tʼakwanêyi?”
59	“Ha du łíłkʼuch sihân, his generated grandmother-ch sihân.”
60	Àghâ áwé yú.á wé
61	baby bottle du wakhshiyìt wuduwatán axh îsh.
62	Tle ash jiyís yê awsinì,
63	“Yû áyá yê dàduné kha yû yê dàdune, yâdu a xhù.ádi,”
64	yû áwé ash dàyakhá.
65	Tle dáxhghà áwé tle wé bottle kha wêtʼát
66	tle łdakát àwa.ù axh îsh khu.a.
67	Gwáł de xhat łigê gíwé.
68	Àghâ áwé axh łíłkʼu jì hàt yê awsinî,
69	“Yû áyá dàduné kha yû, yâdu á a kàyi,”
70	yû áwé dàyadukhá yú.á axh łîłkʼw.
71	Gwáł dàt yáxh ságíyú sh ułtí.
72	Tle yê anasnî áwé tle hûchʼ àdû sá awukhêyi
73	wé axh xhʼê adułłʼàyí.
74	Kàxwâ xhʼaxhanâkh yú.á wé łʼà,
75	chʼas at xhât yaxhwdzi.â.
{Page = 104}
76	Kàxwâshgé
77	de yù xhʼaxhatangi nîkw àghâ gwâgiwé
78	wé axh łîłkʼw chʼu tle de yú xâtsʼi kè ushìch.
79	Á áwé,
80	dàxʼùn tâkwxh xhat satìyí áwé yú.á yê wùnì wé axh łîłkʼw.
81	Chʼa yâxʼ áwé xhsakwèxh, chʼa tsu yâxʼ tlêkʼ.
82	Áyû,
83	wé Yaxhgûsʼ du yît xhánxʼ áwé yê xhat tîyin.
84	Du xháni yê xhat natî áwé shuxʼà àyí xhwsinùk wé tʼakwanêyi,
85	du húnxhu sàyíxh awłiyéxh Jigê,
86	Xûts,
87	dlèt khâ xhʼênáxh tsú chʼu Jackie tsu yû àwasâ.
88	Yá daxh.à áwé wê axh sîkʼ Sʼigaxhshâkʼw xhwasinùk
89	yú ghàtâ tlʼátgi, Kaxhnùwkʼu Tukhkáxʼ,
90	Hîn Tlèn yû duwasâgu yé.
91	Àghâ áwé khúnáxh yan at tùxhâ áwé
92	a dà kè xhʼawditán wé axh wû.
93	Chʼa àdé áwé kadujîxw du wakhhîni.
94	“Kʼe àdé tléł yà khùxhashgêyi yé,
95	axh tlâ ûsh gé tléł a káxh xhʼawutʼîxʼin gí
96	chʼa axh xhʼayáxh,
97	du tlâ tayìxh xhʼanaxhdutì.
98	Àdû sákwshêyágé axh húnxhu sàyí yà xhshigêyi,
99	Jigê,
100	Xûts,
101	Jackie—
102	àdû sákwshêgé yanaxh èkh ashuxhsagùdín gé?
103	Yìdát a dà yù tuxhatángi áyá tlaxh xʼêghà axh î łitìshí
104	kha axh î sighàxhí.
105	Axh dlàkʼ sàyí Sʼigaxhshâkʼw—
106	àdûch sákwshé yanaxh èkh uxhsagùdín.
107	De chʼa àdé axh tùwú yanîgu yé áyá,
108	a yáxh xhʼayaxhakhá.
109	Ha tlaxh xʼêghà khu.áyâ,
{Page = 106}
110	axh tût áyá wuxìxín,
111	ách áyá tle i yáxʼ kaxhanìk
112	àdé ìnkhasanìyi yé.
{Comment = Line 113 is two lines but numbering skips a line so we unify them.}
113	Yìdát khu.áyá axh tùwú łitsìn yá axh húnxhu sàyí kha yá axh dlàkʼ sàyí.
114	‘Gunałchîsh chʼa kùgêyi,’ yû xhʼayaxhakhá axh tlâ.
115	Tlaxh yê axh tùwú ghałtishji yêxʼ axh húnxhu dàdé kha axh dlàkʼ,
116	yìdát yânáxh èkh has uwa.át.
117	Tlaxh xʼêghà áyá axh tùwú yakʼê,”
118	yê áwé xhʼayakhá.
119	Ágíyá yê duwasâgu à dlèt khâch confess yê awsinì.
120	Ha chʼu yìdádidé tléł du niyàdé kaxhwsahá,
121	ha de chʼa àdé hà shagûn tîyi yé áyú
122	a yáxh xhat kàwa.àkhw.
123	Yá yìdát yê axh tutî nìch,
124	“Yìdát sʼé iyatîn i dachxhanxʼi yán has du yátxʼi łdakát,”
125	chʼu wé Sʼigaxhshâkʼw àyí tin yaxh yawsiwât;
126	xʼùnínáxh yatìyi à sá yátxʼ daxh has adagha.wètʼ.
127	Tsu wê du tlâ sàyí Khinxh.ashì àyí
128	chʼu tle dê łʼêw yáxh yakùgê,
129	yú Terrace áxʼ yà has nasxhít,
130	wé axh dachxhanxʼi yán.
131	Kha tsu wé Jackie àyí yú Vancouver
132	gushé àdé â khuyakùgêyi yé,
133	yà daxh has nasxhít.
134	Chʼa tlênáxh xhát áwê
135	has du shàdíxh xhat sitì yìdát.
136	Ha chʼa a yáxh áwé xhʼayakhá wé axh wû,
137	du xhʼayáxh ûsh xhat wudusnìyín
138	dèsgwach chʼu tle hà ìtí wdiłáxh yìdát.
139	Ha chʼa Dikânkhâwu łatsìní shákdê
140	yú my generated grandmother xhat wusnèxhí.
141	Ách yìdát du sàyí
142	wé Terrace-xʼ khut kè nasxhít,
143	du dachxhanxʼi yán de wâ sáyá kùgê.
144	Tlaxh wâ yatìyi yêxʼ áwê
145	tû khà xhʼaxhshakhît nìch,
146	chʼu yá dlèt shâ kha chʼu dlèt khâxʼw.
147	Axh łîłkʼw yû nanî,
148	àghâ áwé
149	chʼas wé axh łîłkʼw wé khâ khuwdzitì.
{Page = 108}
150	Gùtʼát sákwshêwé khunxhashìch du ìghâ wé axh łîłkʼw yú.á,
151	chʼa tsu yâxʼ áwé xhsakwèxh nìch.
152	Wé axh àt hás,
153	Àntsíxht,
154	áwé du kîkʼ Skhuxh.ùtìn,
155	Chʼas wé axh ìn ghaxhdustìyí áwé xhwsikû.
156	Yê xhat dàyadukhá, “Łíł du káxh khìwûsʼikh i łîłkʼw.
157	Hà nákh tlʼátgi tûde wduwatì.
158	Tléł tsu yè kghisatìn.”
159	Yû áwé xhat dàyadukhâ nìch.
160	Á áwê
161	axh łîłkʼw áwé yê tîyin wé Łkhùxhì,
162	tle yankáxʼ axh tlâkʼw áwé wé Khàshawdahà—
163	axh tlâ kha hú has du îsh chʼa tlênáxh wùtì—
164	adaxh áwê
165	Xhʼagûkʼ yû áwé dusâgun wé hà łîłkʼw.
166	Á áwé tûde xhat sàwahà.
167	Axh îshch khu.a áwé tléł
168	kha wé axh tlâ hás tléł has du tuwâ ushgú
169	has du xhánde xhwagùdí,
170	tléł wûshxh has us.àxh.
171	Á áwé chʼu yìdádidé yê yatì wê
172	has du tûnáxh dàk uwa.adi khu.ù.
173	Á ách áwé yú axh łîłkʼuch adopted-xh xhat wułiyéxh
174	tle yú Victoria-dáxh hàt jìwahâ / axh xʼúxʼu.
175	Adaxh áwê
176	chʼa du xháni yê xhat yatì axh tlâ.
177	Kàxwâ jinkàt tâkwxh yà xhat gasatî gé—
178	tléł xhwasakú axh katâgu
179	chʼu ghunâ wâ ykuwâtʼsá xhatwuduwashâ tléł xhwasakú.
180	Yâxʼ áwé
181	sgûnde at yátxʼi yà kandujéł.
182	Xhát tsú
183	tléł àdê,
184	tsu àdé ûsh axh tuwatì tléł àdé yê wùnkhàkhàyi yé.
185	“Tléł àdé ijìkhànàghi yé sgûnde,”
186	tle yû xhat yawsikhà wé axh tlâ,
187	chʼa du xhʼayáxh wé axh îkʼ tsú.
188	á áwê wé Nèłyìwdashîtʼ kha wé du kîkʼ khu.a
189	has du îch awdudziwû,
{Page = 110}
190	chʼa kʼát has kashxìt, du kîkʼ khu.a wùnà.
191	Adaxh áwé,
192	kàxwâ jinkàt tâkw kha dêxhxh xhat nastî,
193	tle yê áwé,
194	dà sá â xhat shukùjèsʼ yê dàxhanê nìch,
195	khuxha.akhw nìch.
196	Chʼa dáxhináxh áwé hà yatì, axh îkʼ kha xhát.
197	Jinkàt tâkw kha dàxʼùnxh xhat nastî áwé
198	wé axh xhúxh sákw kè khùwatín sgûndáxh.
199	Heʼ! first of July ká áwé tle xʼûłʼ yáxh khuyatì,
200	chʼa a xhùt ágé yût kawłisûs wé nâw,
201	wanìnáxh áwé dutâw wé át.
202	Tle wé axh tlâ has du ghût ágé yatì,
203	yà khukanashên.
204	Axh àt áwé yê tîyin, wé axh chàn
205	Łànàtk yû duwasâkw, yú êłʼ kàdáxh.
206	Tléł át wugùdín, áwé át kaxhwłijìxw khà xhʼayáxh.
207	“Kʼe yû àn shûde naxhtù.àt, kʼe yû.”
208	Áwé àdé kaxhwłijìxw,
209	xhachu du díxhʼt ásíwé dus.ín wé nâw.
210	Wé Êłʼ Hîn xhánt kaxhwłjíxw.
211	“Hînghà nagú hà xhʼès,” yú.á.
212	Áyá xhwàshât wé bottle,
213	a xákwti.
214	Tlâkw wé â yàxhdé xhwàgùt,
215	àxh kè xhwsi.ín.
216	Dà sáwé tsû,
217	nâw gwâwé has adaná.
218	Adaxh áwé
219	at łatín àdé àwa.àt.
220	Héʼ, xʼûłʼ yáxh at yatì.
221	Yâxʼ áwé nèłdé, xânà niyàdé.
222	“Kâ naxhtùkhê picnic,” yú.á.
223	Tle áwé tle khuwdudzixhûtʼ,
224	Kùsawu  shûde áwé.
225	Khusʼèxh yû áwé dusâgun wé du xháni yê xhat wùtìyi à,
226	de yîs yadákʼw,
227	gwáł násʼk tâkw, dàxʼùn tâkw gíwé axh shukát khùstí.
228	“Yú hîn yíxh du ìn yè ga.á,
229	yú dè kàdé gaxhyì.ât.”
230	Catholic school-xʼ áwé wdudziwát,
231	ách ásíwé a wakhshût has yatì wé at daná tin.
232	Áwé tle wtuwa.àt.
{Page = 112}
233	Chʼa tlákw áwé jiyaxhwàyék,
234	áwé axh tlâ àdé axh ìn yà sh kagałnikji yé khâ dàt, ách áwé
235	chʼa tlákw jiyaxhwàyék wé Khusʼèxh.
236	Té áwé hînde tùghîch.
237	Hàhá, wâ sáwé xhat wusinì,
238	axh sênáxh áwé yà shìch.
239	Dà sá ûsh,
240	xhʼàn ûsh i sê yà yadułtsákhch,
241	yê gíyá sh tuxhdanùk.
242	Xhaghâxh áwé.
243	“Tliyê yê xhat na.ù, ishakkhwaxhísht.
244	Tléł axh tuwâ ushgú,
245	tléł xhwasakú wâ sáwé xhat dà.íné,
246	gwáł xhat gaghìjâkh gíwé.”
247	Hàhá!
248	khuxhłagàw.
249	De wâ nanî sáwé wtuwa.áxh wé kâ,
250	chʼu tle yà at yanasnákh yânáxh áwé yà nxhagút,
251	xhát khu.a tle du nákh xhwàgùt.
252	Tlâkw dè yít xhwajixíx.
253	Àxh áwé
254	kâ kâ kè wtuwa.át khúxhde.
255	Héʼ! nèł,
256	nèł kwshêwé tle s akàwajéł wé nâw khu.a wé axh îsh.
257	Wanìnáxh áwé du î duhûn.
258	Héʼ, xʼû-łʼ yáxh at yatì wé first of July ká wé Łingít àní
259	tle tléł tsu chʼa tlênáxh yatìyi khâ gíwé dà awudàkh.
260	Axh îkʼ
261	Chʼityádi áwé du sîkʼ,
262	gwáł de seven years gíyú yê utí,
263	cha chʼas anaxh hàt awsinúk.
264	“I guntû nghatàyí.
265	At tudaná áyá, dlìnkwát łatín,” yú.á.
266	Axh guntûde áwé xhwsigùt wé shàtkʼátskʼu.
267	Kwshêwé tle kè has kàwashû,
268	axh tlâ khu.a.
269	Ha wâ sákwshêwé yù kàwagút
270	wé axh xháni yê gaxhdu.ù à.
271	Has du xháni nèł uwagút, tle áxʼ áwé tle a xhʼêt has à wsi.ín,
272	chʼa yèsú áwé a wakhshût has tîyin—
273	xhát khu.a tâch xhat uwajákh—
274	chʼu tle has du xhʼêdáxh áwé at daná.
275	Áwé tle yê s ayawsikhà, “A shantûde nagú, â natá.
276	Axh yîtkʼi ìtí—
277	áxh yàwashì / du dlàkʼch—
{Page = 114}
278	â natá,” yû áwé s adàyakhá yú.á.
279	Tle àdé wùgùt.
280	Ha yîs khâ xhá you know kha wé nâw awdinâ,
281	tle gushé àdé yatìyi yé.
282	Tle wé nâwch yaxh has yałajâkh ásíwé tle
283	àxh yà wùgùt tle.
284	Dà sáwé yù xhat duwaxhíchk.
285	Ha wâ sáyú?
286	Gwáł chʼu tle
287	yatsìnèt gíyú axh yâ dàk yawus.á.
288	Tle gùdáxh sáwé?
289	Tle tsu xhaghâxh áwé.
290	“Júk!” yû dàyaxhakhá,
291	“axh tlâ kè has gughasgît.”
292	Tle áwé axh tuwâ sigû kʼadên khunâxh dàkh kaxhwanìgí.
293	Chʼa łdakát khâch áyá yê uwajî,
294	under age áyá khâ dàt át xhwasikû.
295	No.
296	Tléł tsu xhwaskú tsu—
297	I donʼt know nothing about man.
298	Tsu I donʼt even know how to fall in love, I was too young.
299	Á áwé łdakât khâch yê xhat dàyakhâ nìch,
300	wé yîs yaxh yà yanaswat à wé Atlin,
301	“Under age áwé khà xháni yê ìwatì gushé?”
302	“Àá,” yê s dàyaxhakhâ nìch.
303	Tléł kè s du dà yakhushuguxhsagê tsu has du ìn ûsh kaxhanîk.
304	A xhù.à áwê
305	Chʼa tsu at shùkh kíknáxh has xhat xhʼawûsʼ.
306	Tléł khu.a has awuskú wâ—
307	how much hard time I had.
308	Á áwê
309	axh îsh kwshêwé kè wdzigít,
310	wé du ìn khuxhłagàwúch wé “Júk!” yû dàyaxhakhàyí.
311	A tûxʼ wé xʼûw
312	tle tû áwé wùch yát wududlikhâ, a tú áwé wé shàtkʼátskʼu axh jighèt xhasatá.
313	Tléł anaxh / axh ît ghwàshìyi yé.
314	Tle wé axh tlâ kwshêwé tle ashawsigút tle wé
315	axhsatîn wé kè khuwusgìdí áwé tle
316	a shantûde kè wjixíx.
317	Hàw, gwê! axh tlâ axh kâ shawdigút.
318	Anaxh yà wujixìx, tle gânt wujixíx.
319	“Tléł àdé yâxʼ yê ìnghàtìyi yé,” kʼe chʼu tle
320	du wàkh tín ûsh gé xhat wusitìn
321	du ìnxh xhat satìyí, tle yê áwé.
322	Chʼu tle
{Page = 116}
323	tʼâ ká áwé
324	axh ìn khułagàw.
325	I was too scared to do anything for myself.
326	Chʼa yá axh dà.ádi axh nâxh yà ayanałsʼéłʼ.
327	“Nagú du ítde.
328	I tuwâ sigû shákdé wé khâ, du xhánde nagú,”
329	tle yû xhat yawsikhà.
330	Chʼu tle tléł àdé tliyê xhat unghà.ùwu yé,
331	chʼu tle xhat jâkhw,
332	ách áwé àxh xhwàgùt wé du tlâ hás xhánde.
333	Axh àt áwé yê tîyin wé axh chàn.
334	Át nanúkch, tléł yù kùshgútkw.
335	Łànàtk yû dusâgun,
336	du îsh áwé Łghìn yú êłʼ kàdáxh.
337	Â nèł xhwàgút, de khìwa.à,
338	tle kʼadên gíwé ghagàn kè naxíx.
339	Â nèł xhwàgút, a tûxʼ shégé xhaghâxh.
340	Wé has du bedroom-i â nèł xhwàgút, àghâ áwé
341	tle xhat xhʼèwawûsʼ wé du tlâ,
342	“Wâ sáwé ìwanì?”
343	Tléł àdé tsu xhʼènkhaditàni yé,
344	xhat sawduwatsíxh ûsh khúnáxh yê xhat yatì.
345	“Hàgú, dâkhnaxh.àdé nagú.”
346	Khâxhxʼwèt tlèn áwé s du jìwú.
347	Axh jacket-i kàxh kè xhwditî.
348	Axh nâxh shayawłisʼéłʼ wé axh tlâ.
349	Du guntûde xhwàgùt,
350	kʼadên axh tûdáxh khunahâ áwé tsá
351	du ìn kaxhanîk wâ sáyú
352	yû xhat kawdayàyí.
353	“Ha ghà yatì, chʼa yâxʼ,
354	chʼa tlêxʼ yâxʼ iwuxhìyí kha chʼu dêxh
355	àdé i ìn gaxhtù.ât,”
356	yû xhat yawdudzikhà.
357	Tâch xhat uwajákh.
358	Kʼe yê yguwâtlʼ gíwé tâch xhat wujàkh tle tsu shaxhwdinúk.
359	Du ji.ìn áwé dà sáwé yê dàxhané wé axh àt.
360	At wutuwaxhâ wé tsʼùtàt.
361	Tléł tsu yê xhat yawuskhà,
362	“Wé axh yît xhánde áwé isaxhàhê,” yû.
363	Tle áwé
364	has àwaxhùxh wé has du yît.
365	“Yú du yì.ádi káxh wunashì,” yû xhat dàyadukhá,
366	“wé du room-u.”
367	Xhachu àn ásíwé yù has xhʼałi.átk.
{Page = 118}
368	“Chʼu tle tlèxh áwé i xhánde kawduwanâ.
369	Wé át gé iyanúk, tlêkʼ gwâyágé,” yû dàyadukhá yú.á.
370	Áwé chʼa łdakát du jiyís [yê dàyadukhá]—
371	wé axh tlâkʼw Khàshawdahà du yátxʼi—
372	wé s du îsh
373	chʼu khudzitì,
374	Khʼanaxhghas.â yû áwé dusâgun wé s du îsh,
375	kha wé s du tlâ khu.a Khàshawdahà—
376	Skàydu.ù kha Kudagân.
377	Tle wé has du îsh du kêłkʼ áwé yê tîyin wé axh chàn,
378	wé Łànàtk.
379	Á áwé tle wé du dachxhán yáxh áwé kawuhâyin wé Khusʼèxh.
380	Tle a yáxh xhat kawłinùk,
381	axh tlâ ghût xhat uwawát,
382	tle yû yàwakhà hú khu.a.
383	Ách áwé xhʼaduwûsʼ wé axh xhúxh sákw,
384	wé Khusʼèxh,
385	“Yú i łîłkʼu sî
386	wé Skàydu.ù, kha Kudagân,
387	chʼa tlʼákʼghànáxh áwé has khudzitì.
388	Dàkhw.à sá át iyanúk wêtʼà?”
389	Àghâ áwé du tlâ áyá yê ayawsikhà,
390	“Tléł ûsh axh tuwâ ushgûwun,
391	tléł du îxh ùnkhanîgun.
392	Axh tuwâ sagùwúch áwé du xhánt xhwàgút,
393	tléł khu.áyá xhwsakú du jiyís kaxîłʼ yê kkhwasanìyí.
394	Tléł jikkhwanàkh.
395	Tléł axh tuwâ ushgú yûtʼà yú dáxhináxh yatìyi à.
396	Axh tuwâ sigû hú du ìn tût xhwa.àdí,
397	axh jiyís du ìn tût yìy.àdí,”
398	áwé yê yàwakhà.
399	“Hàw, ha wâ sáwé dê, kuhànkî xhâwé.”
400	Tléł xhwasakú xhâch khu.a.
401	Wé gân à yì kʼadên / kʼe â yù at kaxhajêł áwé tle xhwdixîtʼ tle. 402	Anaxh yuxh wùgùt tle.
403	Xhat has uxhùxh wé axh àt,
404	axh ìn yù has xhʼałi.átk.
405	Ha gwáł chʼu tle yú kát kàwagani xhʼàn tûde gíwé kkhwagût,
406	tle yê áwé sh tuxhdinùk.
407	Tléł tsu khâ xhánghà yù uxhagútkw,
408	nothing.
409	“Ha wâ sáyú xhat gughatî yú khâ guntû nxhatêni?”
410	yû áwé axh tuwatì.
411	Tléł tsu sh yànáxh unxhasnùgú áwé wé wakhhîn,
412	yê xhat kùdâł.
413	“Àdé i ìn gaxhtù.ât i tlâ xhánde,” yê áyá.
414	Wé du xhúxhch áwé wé Yaxhgûsʼch áwé kawłijìxw axh ìn.
{Page = 120}
415	Tsu du î akuxhdlixhîtlʼ wé axh tlâ.
416	Axh ìn nèł àwa.àt,
417	tle yê yàwakhà wé axh tlâ—
418	wé axh łîłkʼw xhâwé axh tlâxh sitì—
419	“Tléł axh tuwâ ushgú tsu yâxʼ du ìn khuxh yìyda.àdí.
420	Chʼa hú àdé sh sadihêyi yêyáxh áwé
421	du tuwâ sigû yù kawdayàyí,”
422	yê áwé xhʼayakhá.
423	Łdakát yá axh dà.ádi áwé tle axh jìdé àwałít tle.
424	Well, what else could I do?
425	Tle wé axh chàn sákw tle yê yàwakhà,
426	“Kachák wé i nà.ádi, tle tlèxh áwé hà ìn gaghì.ât,
427	tléł tsu yâ hàndé kghìgût, tléł du tuwâ ushgú.”
428	Kaxhwàchák wé axh dà.ádi.
429	Axh îsh khu.a áwé yú
430	a xhʼakàdé uyéxh,
431	kha wé axh îkʼ.
432	Axh ìn nèłdé has wù.àt.
433	“Tle du xháni áwé yê ikghwatî,” tle yû xhat yawdudzikhà.
434	Dàt yís sákwshêwê,
435	“Tlêkʼ,” yû xhʼayaxhakhá,
436	“Tléł axh tuwâ ushgú.
437	Chʼa i guntû nkhatèxhí,
438	axh tuwâ sigû kʼadên xhwatàyí.”
439	“Àá,” tle yû yàwakhà.
440	Ô––, gwáł chʼa kawuyík gíwé uxhładlêgu.
441	“Dêxh áwé axh guntû ikghwaxhî,” yú.á.
442	Tlêxʼ uxhî áwé
443	dânà has atîw,
444	“Dàt yis.át sákwshêwégé?” yû áwé axh tuwatì.
445	Chʼa tlákw yan at xhwàkhít.
446	Héʼ! tle khàyakûtʼ xʼûw tsú tle daxh kadułkʼwâtʼ tle yû.
447	Dà sá xhʼałitsìni át áwé wùch kàdé yê yà s anasnìn.
448	Xhachu wé àn yè has xhat gughashâxʼw át ásíwé,
449	tléł xhwasakú xhâch khu.a.
450	Tle áwé tle wé axh tlâ du jìdé yê wdudzinì,
451	wé dânà tsú,
452	dânà yagê has àwatíw.
453	Dêxh áwé du guntû xhat uwaxhî, gwáł chʼu tle kʼadên áyú uxhatèxh.
454	Yâxʼ áwé yê xhat yawdudzikhà,
455	“Ha du guntû áwé gaghìtèxh, wé i xhúxh áwé.”
{Page = 122}
456	Gùtʼá sáyú át akxhwàgháxh?
457	Gùsú axh ît uxhdishìyi át?—
458	nothing.
459	Héʼ! shayadihên wê
460	kʼisâni àghâ,
461	tle khùn áwé tle khut gashíxch tle wé axh xhúxh sákw khu.a.
462	Jî, tle
463	Iʼm happy when heʼs gone.
464	Tle wâ nghanìn sáwé tle uxhîych tle,
465	tle chʼa a yáxh áwé tle kʼadên naxhatèch.
466	De wâ nanî sáwé
467	wé gân kwshêwé
468	dà sáwé tsu at daná,
469	wé du wakhshût khutîyi à.
470	Héʼ! wé gân áwé áxh ìkh
471	sha.axhwkanasxíx,
472	wé Henry áwé kha wê
473	Ishkhúxh
474	kha wê
475	Johnny Jack,
476	kha Edward kha Leo kha axh shátxh yâdu hu,
477	tlèdùshûnáxh áwé has yatì.
478	Àghâ áwé â yuxh wujixìx wé du îsh,
479	anaxh áwé nèł àwaxhútʼ, de khì.á áwé.
480	Anaxh áwé nèł àwaxhútʼ, tle yá
481	khâxhaxhxʼwèt tle yû
482	â yan yù ayasigwêk wé shayèt ká.
483	“Yâdu á i ìtí.
484	I shát áwé wêdu.
485	Á du tʼakhká áyú gaghìtâ,” yê áwé dàyadukhá.
486	Héʼ! tle kè xhat wudzigít,
487	tlâkw áwé shaxhwdinúk tle,
488	nâ yê shaxhwdi.ù.
489	Wé axh chàn sákw tsú
490	de tʼâ kát â.
491	Du xháni dàk xhwàgút, sdûx tût axhwà.ák.
492	At gawtudzi.î, at wutuwaxhâ, hú khu.a áwé tá.
493	Gwáł de yûde yà gaxîx áwé shawdinúk,
{Page = 124}
494	tle du xhʼès at xhwasi.î tle,
495	du xhʼêxh at xhwàtì.
496	Kʼadên yá ghèwú yê dàtùné, chʼa dà sá.
497	Tlêxʼ dís xhʼânáxh áyá hûchʼ xhwatàyí.
498	Wé sheet tle yû áwé tle a tû wùxhatúłch tle yû,
499	khałashátch yá a shutú yû.
500	Wâ nanî sáwé tá axh kanaxh yà natîn xhá,
501	tléł uxhatèxh tàt kanaxh.
502	Wâ sá axh ìdé yà nashîn chʼu tle
503	wanìnáxh khuxhłagaw nìch.
504	De wâ nanî sáwê
505	de wé dís de gwáł jinkàt kha kèjín yawuxhìyí gíwé,
506	tle chʼa àdé xha.à yêde áwé tle yaxh xhat yałaghékhxh
507	“Kʼe yú a shantûde ankhadatâw,” tle yû axh tuwatì.
508	Dzèt áwé yû anaxh wududliyéxh,
509	a káxh kè xhwàgút.
510	Àghâ áwé tsá wê
511	át has at kàwajéł,
512	tle axh yì áwé tle kʼadên xhwasinì tle,
513	tle àdé xhwàgùt.
514	Khutàn, khuyawsitʼâxhʼw,
515	chʼu tle chʼas yû yánde yà shanxhastêni gíwé
516	tle tâch xhat wujàkh.
517	Tléł àdûch sá wuskú a shantût xhatàyí.
518	Dà sáwé axh ìghâ yû khuwduwashì.
519	“Khut wudzigìt.”
520	Xânà áwé kè xhat wudzigít,
521	chʼa xhát,
522	kʼadên shadàxh yaxhwdishî.
523	Tléł àdûch sá xhat wustìn anaxh yà xhwagùdí.
524	Has khushî, gushé gùt sá khuwduwashì.
525	Anaxh nèł xhwàgút du xhánnáxh wé axh chàn.
526	“Hàw, gùdáxh sáwé hàt iyagút,” yú.á.
527	“Xhatâyin áwé,” yê dàyaxhakhá.
528	Tléł axh ît xhʼawutàn.
529	Hàhá, tsu wé tàt, ô––,
530	chʼu tle wé tá gíwé axh ît wudashí wé yakyì.
531	Tle I was all right.
532	But yá nasʼgi.à tàt áwé tle khì.âde áwé tle tsu chʼù yê,
533	tléł àdé tâch xhat ghwàjàghi yé kʼadên wé du guntû.
534	“Ha wâ sáyá dê xhat gughatî áyá
535	chʼu tle yá tâkw kanaxh yê xhat natîni?”
536	áwé axh tutî nìch.
537	Tsu gùdáxh sáwé xhaghaxh nìch.
{Page = 126}
538	Tsu wé axh tlâ áwé chʼa axh tûch du ká at kùs.hâych.
539	Yìdát ûsh gé xhat yatîn, she wouldnʼt even believe me.
540	Chʼu shûgudáxh
541	de chʼa yê yatì,
542	káłkʼw, wê
543	du tlâ kha chʼu du îsh tléł khudzitìyi à at yátxʼi.
544	Tléł àdé chʼu tle yú khà àyí yáxh yû naxhduwa.ùwu yé.
545	Á áwé ách yìdát xhát
546	àdû sáyá kuhànkîxh sitì,
547	kha àdû sáyá chʼa wâ sá yatì, it needs a help,
548	tle axh têxhʼ tûdáxh áwé tle yû naxhsanìch,
549	tle axh têxhʼ tût usgìtch.
550	Kʼadên, kʼadên, chʼas kʼadên ùn yê jixhanê nìch.
551	Ha tléł yê xhat utí xhát.
552	Tlênáxh áwé wùtì du yît,
553	Khìdudâ yû dusâgun,
554	yâdu áwé xhát,
555	axh shátxh áwé Xhàstìn yû dusâgun,
556	hú tsú de chʼâkw wùnà.
557	Ô––, chʼu tle has du têxhʼ áwé yê yatì wé axh shátxh,
558	shàwát tlènxh sitì.
559	Áwé sh kâ yà tunda.ás—
560	khúdáxh yìkuwâtʼ áwé tlênáxh khuwdzitì,
561	tléł udushêxh
562	tlèkhâ tâkw wanyâxʼ áwé—
563	á áwé sh kâ yà tànda.ás.
564	Á áwé ghàtâ xhùt wutuwa.àt.
565	Jí! khut wùgùt.
566	Xânà áwé hàt uwagút.
567	Héʼ! a tîłi áwé a xhʼùsdáxh has ayîkh.
568	Ha dûsh áwé àn ach kuxhałyát nìch yê xhat gusigênkʼ.
569	Wé dûsh tle axh jinákh yánde kè wduwaxhích.
570	Xhachu axh îsh ásíwé ayatîn, wé Nêxhʼw.
571	Tle yê xhat yawsikhà,
572	“Idatíł, yú tʼèxhdé axh ìn na.á.”
573	Axh tîłi áwé tlâkw xhadatíłsʼ,
574	axh kinà.ádi tle yan uwajaghu à áwé kâ yan xhwaditî,
575	jâji wàkhxh xhwàgùt du ìn.
576	Nàłî wé tʼèxh â yê aya.uwu yé.
577	Áyá yê de axh tutî nìch, yakʼê áyú yê khutìyí.
{Page = 128}
578	Áyú hàw áwé awłiłʼíxʼ axh îsh tle yú dlèt kâ yan awłi.át.
579	“Wêxʼ ghanú,” yú.á.
580	Hú tsú
581	hàw tayì awdliłʼíxʼ, át ał.át,
582	a kát áwé â.
583	Áwé xhat wù.îxʼ,
584	“Sèdayà,
585	axh sîkʼ áwé yê iyatì,
586	khúnáxh yankáxʼ i îsh áyá xhát.
587	I tlâ áwé xhwashâyin.
588	Tlêxʼ dísxh isatìyí áwé i nákh yê wùnì.
589	Tle khúnáxh tlênáxh áwé khiydzitì.
590	Tléł i îkʼʼ
591	kha tléł i kîkʼ,
592	kha tléł i shátxh,
593	tle khúnáxh tlênáxh áwé ìwanì.
594	Tléł yankáxʼ i shátxh kha i îkʼ khuwustì,
595	kha chʼu i kîkʼ,
596	kha tléł i tlâ khùstí.
597	Kʼadên axh xhʼêt sa.áxh.”
598	Axh jín áwé ałshát.
599	“Khushtuyáxh tsu wâ sá àn yê has jinèyí wé i shátxh Xhàstìn,
600	łîł i tùwú unîgukh.
601	Dikânkhâwu khudzitì yú dikî,
602	i kát wùdên.
603	Shànghìyí tâ yà kghìgût síkʼ,
604	kha tléł i xhʼêde khà tùwú kè kghwanîkw,
605	a yáxh axh tuwâ iyatì.
606	Yaxh yakghìgùdán.
607	Dà sá i tuwâ sigûwu át i jì yê kghwatî.
608	Ha axh xhʼagêde khìstìyí khu.a áwés tléł yakghìdlàkh.
609	Khushtuyáxh tsu wâ sá i ìn yê s jinèyí łíł xʼânxh ìnùgúkh,
610	kʼe wé i dûshi i jinákh gânde kè wduwaxhích,
611	chʼa àn sh tìdlitlèwu át.
612	Hàw, tlaxh łîł xʼwán a káxh isèxʼàghúkh,
613	a kâ dàk tinidatánch yá àdé idàyaxhakha yé,”
614	yê áwé xhat dàyakhá.
615	á áwé chʼu yá yìdádidé
616	du xhʼakâ dàk tuxhdatánji nìch wé axh îsh.
{Page = 130}
617	Tle no more, tléł tsu axh tùwú tin dà sá utí, tsu wâ sá.
618	Tle chʼas wé axh shátxh tle
619	dàt yáxh sá a dà has tuwatì kha wé axh îkʼ.
620	Xhát khu.a áwé just like Iʼm outside, eh?
621	Chʼa yú has du dàgànyàxh yà xhat nasgidi yêyáxh xhat wùtì.
622	Á áwê
623	wâ yatìyi yêxʼ áwé chʼu wé dlèt shâch yê s xhat dàyakhá,
624	“Under age yû gúshé khà xháni yê ìwatì?”
625	“Àá,” tle chʼa yàdachûn yê nxhakhêch,
626	chʼa at xhashukh nìch.
627	Tléł axh tùwú tin utí,
628	tsu wâ sá has xhat dàyakhàyí.
629	Adaxh áwé wê
630	axh wû, tlaxh xʼêghà...
631	Tlêxʼ tâkw áwé—
632	á sʼé yan kakhałanìk—
633	tlêxʼ tâkw áwé wùch xháni yê hà wditì.
634	Tléł unałí násʼk dís shuxhwłaxìxí áwé tléł àdé,
635	I canʼt,
636	wâni chʼa axh têxhʼch tû yanùk shákdê
637	that I canʼt sleep with him
638	the way they want us, you know,
639	wùch xháni yê hà wdatìyí.
640	Dlìyghâ áwé wtuwa.àt wé â kìká.
641	A łʼêwu áwé áwu á wé axh îsh
642	tle dêxh dzískʼw â yaxh ayawłijákh.
643	Áwé tle łdakát wé Łingít ànídáxh áwé tle àdé khùwaxhùxh,
644	tle chʼa àdû sá dà sá du tuwâ sigû
645	dàk aguxhdayâ.
646	Tléł yú â yàxhdáxh unałí.
647	Áwé tle łdakát áwé àdé àwa.àt, héʼ!
648	xhát tsú,
649	kha hú tsú,
650	wé Khusʼèxh.
651	Yîs khâxh sitì, about eighteen years old.
652	Jikwłixhîtlʼshán shêyúgúshé axh îxʼ.
653	Héʼ, chʼa tlâkw áwé kaxhdachâk
654	wé axh gwêłi tûde,
655	axh shátxh has du ìn áwé.
656	Chʼas axh ìn yà kgha.àt, tle chʼas axh ìn yà kgha.àt,
657	no, tléł axh tuwâ ushgú.
658	Khushtuyáxh wâ sá kudàłí wé xhîy, chʼa àn áwé yà nxhagút,
659	tlâkw, tlâkw.
660	Tle gùch yáxh áwé yatì áwé
661	â has wudlisâ wé axh shátxh, du xhúxh tin.
662	Tle s du xhènáxh xhwàgùt.
663	Héʼ! yù s xhʼałi.átk.
664	Yâxʼ áwé yê yaxhwsikhà wé axh shátxh Xhàstìn,
{Page = 132}
665	“I shukaxh yà kkhagùt.
666	Tléł axh tuwâ ushgú wé Khusʼèxh,
667	chʼa tlákw áwé axh îxh àwanîkw,” yú.á.
668	Tle wâ sá łitsìn a yáxh áwé kè at uwashúkh
669	wé axh shátkh khu.a du ìn sh kaxhwdinìk,
670	axh tùwúch khu.a axh ìdé guxhdashî.
671	“I xhúxh áwé,” tle yû áwé xhat yawsikhà.
672	Ha kʼe chʼu tle yú yàwatʼayi át ûsh gé axh yáxh yè kandusxên
673	tle yê áwé sh tuxhdinùk.
674	“I xhúxh áwé! Wânáxh sáwé yû yìyatsákhk?
675	Chʼu tle all your life ák.wé yû yakghìtsâkh?”
676	yê áwé xhat dàyakhá.
677	Xhâch khu.a áyá tléł a dàt át xhwasakú khâ.
678	Ha hú shákdê chʼa ghunayêde tîyin but
679	xhát khu.a áwé,
680	yú axh tlâ àdé axh ìn khâxʼw yà daxh akaganikji yé áyá
681	tle łdakát tle axh yâ yê yatì,
682	tle tsu chʼa wé du ìn chʼa gùdé sá xhwa.àdí tle
683	I donʼt want it,
684	kha tsu wé tayìxʼ du dayîn â yaxh ayaxhwdatàyí I donʼt want it.
685	Tle I want to be by myself.
686	Á áwé yê has khuwajî shákdê
687	[wé dlèt] shâ kha chʼu wé Łingít,
688	wé yìdát yaxh yà yanaswat à,
689	“Tlaxh àdé ûsh gé crazy-xh satîyi yé
690	under age khà xháni yê wùtì,” yû shákdê xhat duwajî.
691	Ách áwé wé dlèt shàwát, wé du ìn sh kaxhałnìgi dlèt shàwát—
692	i jìdé kashxìt yû sh kałnik—
693	du ìn áwé tle khunâxh dàkh kaxhwàník.
694	Àghâ áwé yê xhat yawsikhà tle
695	chʼa yú dlèt shâ áwé yê has xhʼayakhá,
696	“Chʼa under age áyû
697	khâ dàt át awsikû.”
698	Ách áyá yê yù kawdiyâ,
699	“Yû áwé idàyadukhá,” yû áwé xhat dàyakhá.
700	“Ha ghà yatì,” yû áwé s dà yaxhakhá.
701	Adaxh áwê
702	tléł xhwasakú wâ sá yà hà kandu.ághu.
703	Gushé át nagutji yé wé axh xhán à,
704	wé du yáxh kʼisâni tín gushé àdé khut gasgitji yé.
705	Chʼas wé axh àt xhán áwé chʼa tlákw,
706	dà sá yê adàné du ji.ìn yê dàxhané.
707	Kàxwâshgé tâkwde yà khugahâ—
{Page = 134}
708	Héʼ! yìdádi yáxh ágé Christmas ká ànxh a.àt áyú—
709	gushé yú at gutú áwé áxʼ hà kâ khìwa.à.
710	Àndê s wù.àt,
711	xhát khu.a áwé chʼa axh àt xhán.
712	Khukałtʼîxʼ ká áwé
713	yú catalog dàk wuduwatî.
714	Wé axh àt khu.a áwé yê xhʼayakhá,
715	“Xhàstìnch áwé du nâ shaguxhdakhâ.”
716	Dà sákwshêwégé?
717	Tléł xhwasakú dà sáwé yê gaxhdusnî.
718	Wâ nanî sáwé yê xhat yawdudzikhà,
719	“Dà sá i tuwâ sigû yú catalog kàxh?
720	Dlèt khâ niyànáxh áwé dês,
721	de iwtuwashâxʼw áwé axh yîtkʼi jiyís.
722	Chʼa yì xhtułatínit áwé tlêxʼ tâkw yânáxh áwé,
723	chʼa yê wùch xháni yê yì ditì.
724	Tlaxh xʼêghà ásíyá khuyanakhêjin,
725	yê kàwahayi à
726	kuhànkîxh sitìyi khâ
727	sh yáxh kadułnùgún chʼâkw.
728	Tléł du tlâ kha tléł du shátxh,
729	tléł ash wùnghàjìyi khâ khùstí.
730	Ách áyá i kát áwé yatùdênin
731	wé Khusʼèxh du îsh kha yá xhát,
732	kha wé du húnxhw.
733	Yaxh ásí yakghìgùdán.
734	De chʼa yê yatì chʼu chʼâkw chʼu hà shagûndáxh,
735	wâ yatìyi à kuhànkî yaxh wùwagùdán,
736	wâ yatìyi à áwé tlêkʼ,
737	chʼu tle chʼas sh kahàdí yáxh nadanìch.
738	Ha tléł ásí yê ikghwatì,
739	a yáxh hà tuwâ iyatì.”
740	Á áwé yê duwasâkw “khûxh awdudlixhêsʼ,”
741	yê áwé has xhat wusinì.
742	“Married-xh áwé yì guxhsatî
743	wé axh yîtkʼi tín church-xʼ.”
744	Ha gù sáwé dê, dà sáwé yê duwasâkw, tléł xhwasakú xhát khu.a.
745	“Yú nakwnêt xhánde áwé yì ìn gaxhtù.ât,
746	yì ìn khunâxh dàkh akghanìgít.
747	De May yát gíyú kha chʼu June yát,
748	àghâ áwé
749	łdakát át wâ sá du ìn yê jìné
750	kha hú wâ sá i ìn yê jiné,
751	tléł tsu khû udagêkh, chʼu tle tlêxʼ yáxh áwé yì yatì tle yû.
752	Yì khustìyí ásí yánde kghwajâkhw,”
753	yû áwé xhat dàyadukhá.
754	Àghâ áwé wé axh chàn yê yàwakhà,
755	“Chʼâkw yîyi khu.a áwé sh yáxh kadułnùgún
{Page = 136}
756	kuhànkî.
757	Du kàni yánch du nâ yê shangha.úxhxʼut áwé
758	khà yît du yayìt adułghínjin.
759	Ha dàghu du kâni sáwé du jínde kghwashî wé Khusʼèxh?
760	Hà yìyadlàkh khu.a áwé
761	wé àdé kʼadên du ìn yê jìne yé kha yá uhân.
762	Yá át xhwànùgu yêxʼ
763	tlákw de axh dà.ádi axh jiyís ì.úsʼkw,
764	kha yâ
765	tléł àdé khùnkhànùgu át—
766	tléł àdé yú washroom-dé yù nkhàgutgu yé—
767	Tlákw de yà kagisaxêch,
768	tlʼêtákw khâ ásí we.é,”
769	yê áwé xhat dàyakhá.
770	“Ách áwé chʼu tle chʼa wâ sá xhat łitsìn a yáxh áwé
771	axh yît jiyís,
772	tle yú Catholic church-xʼ married-xh yì nastîni tsá
773	tle yì jigaxhtùnâkh,”
774	yû xhat dàyakhá.
775	Tléł xhwasakú dà sáwé married yû duwasâkw xhát khu.a.
776	Wé nakwnêt xháni yù tuwa.átk, Łingít xhʼênaxh yù xhʼayatánk.
777	Wé shûgu du xháni yê xhat natî wé Khusʼèxh,
778	sgûndáxh xhâwé,
779	dà sáwê
780	dlèt khâ xhʼênáxh axh ìn daxh ayasâgu át
781	tléł tsu tlêxʼ dà sá xhwsakú.
782	Dà sá axh îxh àwaxhùxh—
783	chʼa łdakât át áwé áxh xhashî nìch, wêtʼát, yûtʼát,
784	wêtʼát, wêtʼát,
785	gushé dà sáwé àwasâ.
786	Wâ nanî sáwé yàkw tín wutuwakhùxh,
787	kha wé shádà—
788	wé gas a tûnáxh yadułxêsʼ xhá wé washîn tûde,
789	“funnel” yû duwasâkw—
790	á áwé axh îxh àwaxhùxh wê,
791	“Hàhî wé shádà.
792	Gas a tûde kakkhwasaxâ.”
793	Tle chʼa yû a shaká tin áwé át xhwajixìx,
794	dà sá, áxh xhashì, áxh xhashì.
795	Wâ nanî sáwé àxh àwatàn.
796	“Yâdu á, funnel áyá,” yu.a.
{Page = 138}
797	Á áwé yèsú a dà yù tuxhatangi nìch, “Dà sákwshêyú?”
798	“Chʼa a yáxh,
799	kʼe kunkha.àghú, Iʼm going to try to learn it,
800	yû axh tuwatì.
801	Dà sá axh îxh àwaxhùxh tle,
802	“Tle áxh nashì,” tle yû yaxhwsikhà, tle kagênáxh áwé
803	du dàxʼ khúxhde yà xhat tukandagásʼ,
804	gùsú wé sh dà xhdasʼitxhi xʼûw?
805	Násʼk dís yà shunaxíx.
806	“Dà sá axh îxh ìxhùxh,
807	áxh nashì, ‘Yâtʼát áwé,’ yû.
808	Àghâ áwé yà kkhwasakû.”
809	Tlaxh khúdáxh áyú yú at gutûxʼ kè xhat has wusiwát yú axh tlâ,
810	ách áwé.
811	Tléł tsu yú shùdé xhat jiwdunàkh,
812	tléł tsu yú łʼèxhdé xhat jìdunákhxh,
813	chʼu tle chʼas nèł,
814	chʼas wé nèł yê dàné,
815	thatʼs all.
816	Tléł áyá axh xhùní shàxʼwsâni tín xhat jìdunákhxhin,
817	tle prisoner áwé áxʼ xhat uwawát.
818	A àxh áwé dà sá yà naxhsakwên chʼa kagênáxh, chʼa kagênáxh.
819	Áwé tle wé nakwnêt xháni yù tuwa.átk,
820	hà ìn yà akananík wâ sá wùch xháni yê hà guxhdatìyí.
821	July násʼk yawuxhìyí,
822	àghâ áwé,
823	tle shûgunáxh áwé
824	wedding áxʼ yê wùnì wé hà àní,
825	wé Catholic church-xʼ married-xh hà wsitì.
826	Héʼ! yagê hà jìdé àn àwa.àdi át,
827	tsu wé dânà kha tsu yá átxh khatułiyèxhi át.
828	Tléł yìdádi yáxh shower xhá,
829	tle chʼa wé church xhʼawùłxʼ áwé hà jìdé yê dàduné.
830	Tle àxh áwé tsá
831	tle chʼa uhân sh gawtudlitsín.
832	Tléł xhá àdé s jixhtuwanàghi yé.
833	Wé axh chàn tléł ách uxhłitini khâ khùstí,
834	xhâch áwé xhłatínin.
835	About fifteen years áwé tléł tsu du nákh gùdé sá xhwagùt
836	wé axh chàn,
837	xhwałitín,
838	áwé axh wû tsú.
839	Gushé hà nákh has kandakʼítʼch wâ yatìyi yê.
840	Á àghâ áwé wé axh îsh du xhʼêt xhat usgìtch.
{Page = 140}
841	Á xhat wùjì nìch xhá,
842	wé Nêxhʼw khu.a,
843	wé axh îsh,
844	wâ sá khududzitì, wâ sá
845	at yatì, yê áwé.
846	A yânáxh yakaxhwłiník. Wé shûgu...
847	tléł dà sá xhwsakú.
848	Gushé àdé axh tuwáxʼ at yatìyi yé,
849	tle chʼas wê / at gas.ì kha chʼa dà sá yê dàxhané.
850	Á awê
851	wé axh wû tle wâ sá at gaxhtùxhâ tle yâxʼ áwé tle axh ìn,
852	“Yû áwé at yatì kha yû áwé at yatì.”
853	Áyá axh tuwâ sigû yá new generation-ch wuskùwú
854	xhát tsú àdé tléł dà sá xhwsakûwu yé.
855	Tle wé axh yîtkʼ khuwdzitì,
856	Jackie.
857	Du łîłkʼwch áwé tût wusinúk, Dàxhłâ.
858	Tléł du tû ushgú du îkʼ sàyí [chʼa àdûch sá wułtìní,
859	axhłatínit tuwatì chʼa hûch.]
860	Wêtʼà wé iyatini à wé Sʼigaxhshâkʼw,
861	yû áwé duwasâkw, axh łîłkʼu sàyí áwé yê yatì,
862	hú tsú de xhwsinùk.
863	She was about eight or nine months old,
864	àghâ áwé
865	tû yà xhʼanaxhshakhít wé axh wû.
866	“Wâ sáyá chʼu tle chʼas xhát
867	tléł dàt îxʼ sá xhat ukʼé?” yê áwé axh tuwatì.
868	Every time chʼa gù sá at gaxhtùxhâ,
869	àghâ áwé axh kàdé yanakhêch.
870	Kadujixw nìch wé axh wakhhîni.
871	Á áyá axh tuwâ sigû kʼadên át has wus.àxhí yá new generations.
872	Wé axh xhúxh du húnxhw áwé
873	yê áwé kùgê marble knife yû duwasâkw wé łítà,
874	sʼàkh a síxwtixh sitì.
875	Á áwé tle axhʼtû kè uwaxíx—
876	kʼe łatín àdé shkahàdíxh xhat satîyi yé xhát tsú—
877	tû xhʼaxhshikhìt.
878	“Tléł yìkghwayâtʼ yât yû xhwsanìyí,” yû áwé axh tuwatì.
879	I would have done it too.
880	Jî-!
881	Wé hà kʼidàká áwê,
882	yûtʼà,
883	wé axh tlâkʼw Khàshawdahà,
884	kha wé du xhúxh,
{Page = 142}
885	wé Paddy,
886	kha wé du sî,
887	Skàydu.ù,
888	kha wé du xhúxh,
889	Tàkwkʼwátʼi kha wé Kudagân,
890	héʼ! yê áwé áxh yà s na.át, daxh.adùshúnáxh áwé has yatì.
891	Wé atshi át áwé yà ndusxátʼ.
892	Á áwé àdé yà kagajíxwch, ha wâ sáyú axh tuwâ sigû.
893	Xhát khu.a chʼa tlákw axh wû chʼa tlákw axh yâ yan wùs.âych.
894	Á a tùwúde áwé sh kukhadajâkh yû axh tuwatì.
895	Axh sîkʼ áwé yât wułighèkh wé sʼísà hít yì,
896	ghègháchʼ du yì yê xhà.û.
897	De àxh tût xhwàyísh wé łítà.
898	Kè sh tʼàyawdikhâ.
899	“Shî wé tʼakwanêyi,” yú.á.
900	tle chʼa àdé tsu â jixhwànákh tle,
901	àxh xhwasinùk.
902	Thatʼs what saved me.
903	Xânà áwê
904	axh îsh gwáł
905	about five miles back gíwé â yê s yatì,
906	wé axh tlâkʼw Dàxhłâ tin,
907	kha wé axh yîtkʼ,
908	Jackie, yê kwłigê.
909	“Àdé khuxh khatuda.àdí,” yû xhat dàyakhá wé axh xhán à.
910	“Àá,” yê dàyaxhakhá tle at wutuwaxùn,
911	sh xhadlitî, axh îsh xhánde gaxhtù.ât,
912	du ìn sh kakkhwadanîk.
913	Kètl at wàkhdé wtuwaghích tle wtuwa.àt àdé,
914	wé tʼakwanêyi tsú xátʼà tût tusa.â,
915	wêtʼà wé Sʼigaxhshâkʼw.
916	A át wutuwa.át, héʼ! dzískʼw shêwé àwajákh, / axh îsh.
917	Łdakát a yik.ádi áwé wdudzi.î.
918	Wé axh tlâkʼw khu.a kwshêwé sakwnên awsi.î.
919	Dàkh hà wdudzi.át,
920	at tùxhá.
921	Yan at tùxhâ áwé tle wé sʼíxʼ tle yaxh xhùyaxhwłi.úsʼ
922	tle kaxhwàchák has du jiyís.
923	Chʼa tlákw áwé axh tût wùxìx wé àdé sh kukhasnì yé.
924	A chʼu yìdádidé du kinàyêgi xhładlêkw nìch axh îsh.
925	Ô, a yayìt tukxhwàjéł wé xânà tlèn.
926	De wâ nanî sáwé yê yaxhwsikhà,
927	“Îsh.”
{Page = 144}
928	“Dà sáwê?” yû xhat dàyakhá.
929	“Tlaxh xʼêghà áwé chʼa tlákw axh tùwú yanîkw.
930	Yú axh wû tléł a khín xhat dàwùkhá.
931	Tle dê tléł a yáxh xhat ułtsìn.
932	Yìdát ûsh gí
933	chʼa wâ yatìyi à xânà
934	tléł axh îxh xhʼètàn.
935	Àghâ shákdê a yâ yánde kkhwahân.
936	Ha yìdát khu.a de tléł áyá a yáxh xhat ułtsìn.
937	Du xhʼatùwúde sh kukhadajâkh / wé axh wû.
938	Axh tuwâ sigû ysakùwú axh îshxh isatìyích,
939	wânáxh sá yê sh kukhasnìyí.”
940	tléł axh îxh xhʼètàn.
941	Yú xʼûw yû áwé dákhde kdułkʼwâtʼ sʼísà hít yìxʼ.
942	Yê dàxh kughałìch.
943	A ká áwé â yan sh wudzitâ.
944	A dà kwshêwé yù tuwatánk.
945	De chʼâkwxh nastî áwé kindachûn wùnùk.
946	“Síkʼ-ê!”
947	“Hê!” yû yaxhwsikhà.
948	“Hàndayîn â yaxh nú síkʼ.”
949	“Hàw, axh ît ásí guxhdashî,” yû áwé axh tuwatì.
950	“Yè hà kghwatsây ásíwé,”
951	I want to do it.
952	Chʼa ghût áwé ghàtâ tin yà s na.át,
953	uhân áwé tsu chʼa ghût.
954	Tsʼètina Hîni yíde áwé yà has na.át,
955	uhân khu.a áwé Tʼàkhú yíde.
956	[“Hàndayîn â yaxh nú síkʼ,” yê xhat yawsikhà.]
957	Du dayîn â yaxh xhwànúk.
958	Àghâ áwé yê xhat yawsikhà,
959	“Tléł a yáxh áyá sh dà yù tìdatánk síkʼ.
960	Tlaxh kʼadên axh xhʼêt sa.áxh,
961	àghâ áwé a kâ dàk tikghidatánch.”
962	Yê áwé xhat dàyakhá.
963	“Tlêł ìshkʼàn áwé
964	wé i wû,
965	kʼadên áwé isayahê.
966	Chʼa dà sá â ijikàwakhà tle yá sèghánidáxh,
967	ʼYû aya nasní kha yûʼ yû iyawuskhàyí,
968	kuna.àkhw yá àdé isayaheyi yêyáxh yê ysanìyí,
969	kha łîł tûxʼ yìshakhìdíkh.
970	Tlaxh xʼêghà kʼadên áyá isayahê.
971	Chʼa yá du xhʼayáxh chʼa kì.àghú yá àdé yê iyawsikhàyi yé,
972	‘Yûtʼát yê nasní,’
{Page = 146}
973	Áwé kʼadên chʼa àdé asayaheyi yêyáxh kayi.àghú,
974	shûgu àyí,
975	kha daxh.à
976	tsu wâni chʼa yê gugênkʼ a yânáxh kʼadên gaghisanî,
977	yú àdé isayaheyi yêyáxh yà kghisanî.
978	Yá nasʼgi.à áwé,
979	àá—
980	a yáxh yà akghwałghîn, ‘Ô, akàwa.àkhw ásíwé.
981	Hàw, de daxh.à áwé de tsu akù.àkhw.
982	Ha yakʼê áyá àdé yà yê jinanèn yé.’
983	Yá nasʼgi.à áwé chʼu tle du tûghà yê kghisanî.
984	Àghâ áwé i jínde kghwashî.
985	‘Gunałchîsh, kì.àkhw ásí àdé ikxhwa.akhw yé,’
986	yû iyaguxhsakhâ.
987	Maybe tlêxʼ dís, wâni dêxh dís,
988	tléł tsu i ìdé xhʼakghwatàn.”
989	Dàt kâxʼ khu.a sáyú awsikû wé axh îsh?
990	Tle yê áwé kaxhwà.àkhw áwé,
991	wâ sá has xhat dàyakhá kuxha.àkhw,
992	chʼa wé àdé xhʼayakha yé wé axh îsh.
993	Yá daxh.à,
994	yá nasʼgi.à áwé—
995	héʼ! khût yàn uwahâ,
996	xânà áwé atxhá shût akhîn—
997	Chʼa axh jínt uwashî, “Hàndé i jín.
998	Gunałchîsh kì.àghú àdé ikwxha.akhw yé.
999	Tlaxh i kàxh axh tùwú yakʼê.
1000	Kʼadên at gaxhtùxhâ.”
1001	Kʼadên yan at wutuwaxhâ.
1002	De sʼíxʼ tlâkw xhùxhwà.ûsʼ,
1003	kaxhwàchák.
1004	“Hûchʼ áwé i ìn yù xhʼaxhła.átgi.
1005	Kakghì.àkhw ásí àdé idàyaxhakha yé,”
1006	yê áwé xhʼayakhá.
1007	A yá yìdadi khâwu –– ách i ìn kaxhanik át—
1008	chʼa a kát wuxhadên chʼa tlákw.
1009	Chʼa wâ sáwé khà yádi yanduskhêch,
1010	yá yìdadi àyí yá new generations,
1011	chʼu has du xhúxh kha chʼu has du shát,
1012	kha chʼu has du tlâ,
1013	chʼa àdûch sá.
1014	Jíʼ! tlákw de a tʼákhkát à hán.
{Comment = Line 1015 left blank in original text.}
1016	Gushé àdé yà khuyakduskhêch yé, a xhʼâgu ágé
{Page = 148}
1017	wé yakhatí—
1018	tle tsu khâ áwé ayanadlákhch wé shàwát yakhanghatînín—
1019	tle a yàdé khu.a áwé tle wé has du yádi áwé,
1020	“Axh tlâ axh kàdé yù xhʼayatánk,
1021	kha axh îsh,” tle yû has tutî nìch tle.
1022	Tléł has du gukyínáxh nèł uxhdzi.àxhi à khùstí
1023	A yê áyá has yatì yá yìdadi khâwu.
1024	Ha yú axh îsh ûsh gé axh kàdé xhʼawdatànín àghâ,
1025	dèsgwach xhát tsú chʼa has du yáxh xhat yatì yìdát.
1026	Á áwé axh tuwâ sigû has awu.àxhí.
1027	Kha axh îsh áwé tlaxh xʼêghà áyú tùghâ xhanùgún
1028	axh ìn yù xhʼała.átgi.
1029	Jî,,tsu xhat yawsikhà,
1030	“Àdû sá i ìn yù xhʼałi.átk,
1031	chʼu khunâ ł i dàtxh usitìyi à łingít,
1032	àghâ xʼwán
1033	du xhʼêde yù khinìs.áxhk.
1034	Àghâ áwé yá i wû i ìn yù xhʼała.átgi kha yá xhát,
1035	a xhùníde áwé kghìtî
1036	i dà yakhushusigêyi à.
1037	Á áwé yà ishukghwagût dè yáxh
1038	àdé khududzitìyi yé,”
1039	yê áwé xhat dàyakhâyin.
1040	Thatʼ s true.
1041	A yáxh áwé has xhʼayakhâyin.
1042	Adaxh wé àghâ –– hàw, á tsú a kát xhat sèwaxʼákhw—
1043	wé àghâ du ìn “Sh kukhadajâkh,” yû xhʼayaxhakha yé,
1044	àghâ áwé yù xhʼała.átgi wé axh îsh yê xhat yawsikhà,
1045	“I jínt shînidáxh,
1046	du tûghà yà yê jigìnèní,
1047	àghâ áwé de tléł áwé unałí du yì.àní.
1048	Wâníxʼí sáwé chʼu ł yê ìjìyí
1049	yánde yakghwatî wé i wû.
1050	Àghâ xʼwán,
1051	gùnáxh sá wduwatì wé i wû,
1052	kʼadên yà igatîni,
1053	a kâ dàk tikghidatánch yá axh yù xhʼatángi.
1054	Chʼa wâ sá natîni du ká,
1055	ghisatínni áwé yê itukghwatî,
{Page = 150}
1056	‘Ô-, ishân axh wû Yaxhgûsʼ,
1057	kʼe àdé yatìyi yé.’
1058	Chʼa a yáxh ijitułatsìní áwé yê khuyakghisakhâ,
1059	‘Kʼe du ká kʼadên naysaní axh xhʼayáxh.
1060	Hú du tùwú yáxh áyá khustí yaxhwadlàghín,’
1061	yê yakghìkhâ.”
1062	Áwé axh yâ uwagút wé àghâ wê
1063	khà ká yê dàxhanèyí.
1064	Yê yatì du ká.
1065	Gùdáxh khʼanâxhán tlèn sáyá du kát satîn?
1066	Wé du kanaxh wuduwatsàghi nîxhʼ tle yindashân áwé yú át.
1067	Tle kûkh yáxh khà kanaxh wùxìx,
1068	a ká áwé át tîn wé nîxhʼ,
1069	yindashân.
1070	Ha wé axh kâni wé Nèłyìwdashîtʼ yê yaxhwsikhà,
1071	“I yît
1072	yê anaxhsanì, a ká axhłatʼîxʼ,
1073	ishân axh wû àdé yatìyi yé.”
1074	Axh îsh xhʼakâ dàk tuxhwditán.
1075	Áwé du ká wdudlitʼíxʼ kʼadên yû.
1076	A yís axh ìn akanìgi át áwé axh îsh.
1077	Chʼu yìdádidé “Gunałchîsh,” yû dàyaxhakhá wé axh wû.
1078	Tle dèsgwach chʼa wé yìdát
1079	wé axh àníxʼ yê daghàtìyi à yáxh xhat yatì xhát tsú.
1080	Ha axh îsh kha wé axh wû has du yàtxh áyá,
1081	chʼa Łingít yáxh xhat yatì,
1082	kha axh dà kè yà khushunasgên.
1083	Tle kʼadên wâ sá axh ìn yù has xhʼała.átgin
1084	a kâ dàk tukhadatánín
1085	chʼu tle axh wakhshiyìxʼ ûsh yû khuwanîkw
1086	tle yê natìch tle.
1087	Ha àdé kʼadên xhat has yàwadlàghi yé áyá yìdát,
1088	tléł dà sá tlaxh xhat kawuxîłʼ, you know.
1089	A xhù.à łingít áwê
1090	chʼa łdakát át sh dàt kùdaxíłʼch,
1091	tléł yê xhat utí.
1092	Kha tléł tlaxh khúdáxh yû
1093	tùdé kaxhwsaxàt yá dânà.
1094	Chʼa wâ sáyá axh jìxh tì,
1095	Chʼa a yáxh áyá, itʼs all right.
1096	“Ghà yatì,” yû axh tutî nìch.
1097	Hàw,
1098	wâ sá axh tuwâ sigû a yáxh átxh xhałayêxh,
1099	axh atxhàyí, axh jishagûn, dà sá.
1100	Yê áwé
1101	axh tuwâ sigû has awuskùwú yá new generations àdé
{Page = 152}
1102	khudustîyi yé,
1103	kha yá khà xhʼêxh dus.àxhí.
1104	Á áwé xʼêghà átxh sitì.
1105	Kʼe yá yìdát
1106	de xʼùn tâkw sá shùwaxìx àghâ
1107	axh ìn yù xhʼaduł.átgi yé, adaxh yìdát xhwasikû łdakát.
1108	Tle dà sá wâ sá tìyí, a dà yù tuxhatángi
1109	tle axh wakhshiyìxʼ yê natìch tle.
1110	Áyâ
1111	wâ yatìyi yêxʼ a dà yù tuxhatangi nìch, áyá
1112	sh kałnìk daxh has awsikuwu à,
1113	a yê áyá has wùtì, tlêł khà xhʼêt has wus.àxh,
1114	a tuwâdáxh áwé yê at wùtì,
1115	“Gushé àdé, tléł wuduskú gù sá.”
1116	Xhát khu.a áwê de chʼa àdé xhat dàyakhâyi yé áwé axh îsh,
1117	“Chʼa àdû sá sh kałnìk, du xhʼêxh nas.àxh,” yû,
1118	yû áwé xhat dàyakhâyin.
1119	Áyû
1120	Juneau-xʼ gwáł du kanìk ì.áxhch,
1121	Charlie Goldstein yû dusâgu khâ,
1122	Łingít xhʼênáxh yù xhʼayatánk.
1123	Jî, de wdashàní áwé xhwsatìnín.
1124	Át khu.áwé nagútch, át khunatínch łdakát yé.
1125	Áwê
1126	at dùgú awu.ùwú tle axh káxh khunawûsʼch,
1127	yîs shàtkʼíxh áwé xhat sitì.
1128	Axh îsh áwé axh káxh xhʼanawûsʼch wé Tom,
1129	“Gùsú hú wé i sîkʼ?”
1130	“Ha chʼu yú
1131	du tlâkʼw xhánu hú yú Łingít àní.”
1132	“Yê yanaskhá tle tlêxʼ yakyì axh xháni ashunaxhłaxìx.
1133	Tlaxh xʼêghà áwé axh tûghà yù xhʼayatánk
1134	Łingít xhʼênáxh.
1135	A tûxʼ xhʼashakʼwkałighî,
1136	a tûxʼ áwé tle yan wât yáxh áwé yù xhʼatangi nìch,
1137	á áwé axh tuwâ sigû.
1138	Wêdaxh
1139	at kaxáshti tín jikkhwakhê.
1140	Chʼa tlákw a káxh axh î dahùn nìch,” yú.á.
1141	Á áwé du xhánde nxhagútch, all day du xháni khanúkch,
1142	du ìn yù xhʼaxhła.atgi nìch.
{Page = 154}
1143	Sitgawsân áwé du secretary tle hà xhʼêxh at natìch tle,
1144	chʼa wé át tùkhin yé.
1145	Hú tsú axh ìn sh kałnìk nìjín,
1146	Tʼàkhú Khwân wé yê yà yagwêji,
1147	kha wé àghâ sgûni yù yagutgu yé,
1148	gùshúkh tâkwde yà nagúdi,
1149	chʼu tle chʼa wé yê kwsagênkʼi wé kindergarten xhá,
1150	tle wé Łingít at yátxʼi tín áwé â yù ya.átk wé sgûn.
1151	Áwê
1152	tle yú dikîdáxh xhâwé tle yû
1153	khuyatì wé ferryboat anaxh khuxh yé niyàdé,
1154	tle wé íkhde.
1155	Â gíwé wé wasûs áwé â daxh du.ìnín yú.á chʼâkw wé—
1156	chʼâkw!—
1157	wé slaughterhouse â yê tîyin yû akanîk.
1158	Á áwé wé sgûnde yù a.átgi wé áxh ach kadushxhʼíłʼà yé,
1159	áwé wasûs xhʼásʼi áwé yú.á tle yû, wé dligêxʼi à tle,
1160	tle udułyèxhch xátʼà yís.
1161	Á áwé àn ách has ach kùshxhʼíłʼà nìch wé Łingít at yátxʼi tin.
1162	Adaxh áwé awshigûk wé—
1163	chʼu tle chʼa wé kindergarten-dáxh,
1164	Łingít at yátxʼi tín sgûni yù átgi—
1165	tle awshigûk wé Łingít xhʼênáxh yù xhʼatánk,
1166	kha yá khà sàxʼú tle daxh awsikû.
1167	Jî-! Łingít xhʼênáxh áwé yù xhʼatángin àghâ.
1168	Tle xânà supper ít áwé tsá xhat jinàkhch.
1169	Héʼ! wé khûk tle yaxh shawùłhíkch wé at xhʼaxhîdli,
1170	wé at dùgú,
1171	kinà.át xhâwé, shâ kinà.ádi áwé àdáxh adaghahùnín,
1172	dà sá, yáxwchʼi kaxáshti,
1173	daxh xhʼadlitsínxʼ xhá wé át.
1174	A xhù áwé tsú wé sʼigèdí dùgú kha wé kûshdà,
1175	tle daxh wudixwaji à tle a kâ yan ùł.àtch, “Hàw,
1176	gała.á àn
1177	nèłdé,
1178	i jìdé xhwsinìyi ât áwé,”
1179	yû xhat dàyakhâ nìch.
1180	Du xháni khanúkch all day, you know.
1181	A yê áwê
1182	chʼa dà sá
1183	axh ìn kadunîk
1184	át uxhsa.àxhch.
1185	Yê xhat dàyakhâyin axh îsh,
1186	“Àdû sá sh kałnìk
1187	du xhʼêt yisa.àxhí,
1188	łîł chʼa a katʼûtdáxh kè idagútjikh a nákh.
{Page = 156}
1189	Tle yan sh kawułnìgí wé łingít sh kałnik à,
1190	àghâ tsá.
1191	Kha tléł ułdzî, “Gunałchîsh,” yû yù yanakhêk.
1192	Chʼù yê khìnùgú áyá
1193	chʼu tle wùch xhùníde yê yà kghisanî.
1194	Át khuhêni áwé wé i yátxʼi ìn kakghiłanìk,
1195	hás khu.a áwés tsu has du yátxʼi tín has akaguxhłanìk.
1196	A yê áyá hà tîyin uhân,
1197	nàłî àxh yá khustí,
1198	yá i ìn katułanik khustí,
1199	from way background,”
1200	yê áwé xhat dàyadukhâyin, xhát.
1201	Á áwê,
1202	a káxh xhat xhʼanduwûsʼ yâ
1203	culture,
1204	yatʼîxʼi át áwé tsu khû dułtîwu,
1205	kha chʼa yá khà xhʼakdadúgudáxh wudugùdí,
1206	itʼs going to hurt my feeling,
1207	axh tùwú kè kghwanîkw.
1208	Tléł a yáxh axh tuwâ utí
1209	tlaxh has du têxhʼ tûdáxh has akakghwa.àghú.
1210	Chʼa a khíndáxh kè has guxhdałît.
1211	Khúdáxh yatʼîxʼ,
1212	yê áwé xhwàjî.
1213	Hàw,
1214	shayadihêni át áwé axh ìn akanìgín wé axh îsh,
1215	kha yê tsú xhat yawsikhà axh îsh,
1216	“Kʼè, chʼâkw áwé
1217	chʼu hà shukàdé khu.ù,
1218	hás áwé tle tlêxʼ áwé hít nadu.èch, tle yû,
1219	wé tàkwhídi.
1220	Tle yû áwé ghakhîch
1221	yá kùkhxhʼatú yú.á.
1222	Kʼadên kát ùdu.àkch, nastʼâxhʼch áwé, héʼ!
1223	yá àghâ has sh kałnik yé.
1224	Á àghâ áwé yê hà yawduwajì,
1225	‘Yì gu.à yáxh xʼwán!
1226	Yì yù xhʼatángi xʼwán yishatʼíxʼ!”’
1227	Kʼe yú yayatʼi
1228	chʼa dà sá, chʼu às ûsh gí nèł àn àwagút,
1229	adaxh tlâkw yú àn wùshduyíghin awughagùt,
1230	chʼa xʼân tûnáxh.
{Page = 158}
1231	Chʼa yú gukshutût à kha chʼu yú a dagiygêt à,
1232	kha chʼu yá a dàt khìní,
1233	yàdé áwé shakghwashxhîn wé às,
1234	kha tsu yânáxh à yàdé tsú à shakghwashxhîn.
1235	Yê áwé yatì yù xhʼatánk,
1236	“Ách xʼwán xhʼayìshtʼíxʼ!”
1237	Wâ yatìyi à yú dâkh kàdáxh,
1238	yú Dèsłìn Âyi,
1239	àdáxh à khu.ù áyá yâxʼ èkh u.àtch.
1240	Wâ yatìyi à gàw sáwé wé
1241	Tàgíshdáxh hàt ù.àtch.
1242	A yê at tìyí áwé sh xhʼadushtʼíxʼxh,
1243	tléł chʼa kùgêyi yûxh xhʼadutàn.
1244	A yayìxh yà tudutánch àdé khuyakghwakhà yé,
1245	khà yát shàshxhînghà.
1246	Itʼs pretty good yá àdé gís yê has akàwanìgi yé?
1247	Áyá yakʼê, át wudusgùdí,
1248	àn wùshduyíghin ayawugùdí,
1249	chʼa yê yatìyi khâ yàdé áwé shakghwashxhîn wé át,
1250	yê áwé yatì wé yù xhʼatánk, yê áwé xhʼayakhá axh îsh.
1251	Thatʼs true.
1252	Wâ yatìyi à sáwé chʼa a kâ yan wùxhadâych wé yìdadi khâwu.
1253	Héʼ! nèł wushìxí,
1254	“Yû áyá at yatì, kha yû áwé at yatì, kha yû.”
1255	Chʼa â khanúkch, khà xhʼêt uxhsa.àxhch.
1256	Ha yù xhʼatángi ìtínáxh áwé
1257	tléł has ach wùnghàjìyi khâ khùstí.
1258	A yàdé áwé chʼa tlákw yû khuyatì wé hà àní,
1259	chʼa xʼùnináxh sáwé â hà yatì,
1260	chʼa àn.
1261	Ha łdakát chʼu wé yîs khâxʼw tin áwé
1262	tléł tsu gíwé tsu àdû sá axh xhʼêde tùwú unîkw.
1263	Tsu dà sá has du ìn kaxhanìk tle kʼadên, chʼa kałxʼânkh,
1264	you know, tle kʼadên.
1265	Tsu dà sá a káxh has xhat xhʼèwawûsʼ yá dakhêsʼ,
1266	“Ha yû áyá yê dàduné kha yû.”
1267	“Ha axh jiyís kínde xásh wé a kàyí,”
1268	chʼa has du xhʼayáxh.
1269	Tléł “Hàndé wé dânà,” tléł yê s dàwùxhakhá.
1270	“Yâdu á, yû kghisanî,
1271	kha yû áyá kghisanî.
1272	Yâdu daxh xhwasikwéy yât,
1273	àdé kaguxhdagè yé áyá yât.
1274	Hàw, yâdu á, át yakghì.û, łíł khut kè ìghíxʼjikh.”
1275	Wâ nghanìn sáwé
1276	tsâxʼ kàyí has du jiyís kínde xhaxash nìch yât.
1277	“Gûk, yâdu.”
{Page = 160}
1278	Â has shukxhajèsʼ wâ sáyú s aguxhsanî.
1279	Wé tlênáxh yatìyi à tle kʼadên yà ndakhên, tle chʼa
1280	dà sáwé tsâxʼ kàyí, tîł kàyí, wé sʼâxw kàyí,
1281	dà sá axh îxh akaxhłaxhûxhch,
1282	du jiyís kínde xhaxâsh.
1283	Tléł a kâ khêxʼi has du îxh uxhaxhùxh,
1284	chʼa has du ìdé áwé yà naxhdashîn,
1285	has agaxhshagûgu yís.
1286	A yê a dà axh tutî nìch,
1287	wâ yatìyi yêxʼ,
1288	chʼu tle łdakát
1289	chʼu xʼùnkʼínáxh sáwé â hà yatì,
1290	chʼa łdakát sʼé tle yá axh tùwú àdé yatìyi yêyáxh has yatì.
1291	Àghâ shákdêwé new generations tle yû hà ítde yûde kghwa.ât.
1292	Ha a xhù.à áwé yû
1293	yû khuyatì, á áyá ách
1294	tléł uxhatìn àdé yaxh yagaxhtusatì yé.
1295	Khúdáxh dânà kawdudzixát.
1296	Xhát khu.a chʼu tle
1297	chʼa wâ sá axh jìt wuduwatî yú.á,
1298	“Gunałchîsh, thank you,”
1299	tlaxh xʼêghà àxh sh tughâ xhat ditì.
1300	Tléł yê yù wùxhakhêk,
1301	“Yû áyá xhat gaxhyìkhê kha yû áwé xhat gaxhyiłatîn,”
1302	I never say that.
1303	Tléł axh tuwâ ushgú.
1304	Chʼa wâ sá has tuwatì chʼa a yáxh áwé.
1305	A yàdé áwé tle chʼa wé yîs khâxʼw kha wé yîs shàxʼwsâni,
1306	“Tlaxh wâ sákwshégé has iya.û gí chʼas wa.é,”
1307	yû xhat dàyadukhâ nìch.
1308	Axh tùwú has ayatîn ách áwé.
1309	Tléł chʼa xʼân tûnáxh yû khùxhanùk,
1310	tle chʼa á áwé axh îsh àdé xhat shukàwajayi yêyáxh,
1311	a yàdé áwé.