-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
Copy pathmain.tex
14153 lines (12050 loc) · 737 KB
/
main.tex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
% Options for packages loaded elsewhere
\PassOptionsToPackage{unicode}{hyperref}
\PassOptionsToPackage{hyphens}{url}
%
\documentclass[
a5paper,
smalldemyvopaper,11pt,twoside,onecolumn,openright,extrafontsizes,
hidelinks]{memoir}
\usepackage{amsmath,amssymb}
\usepackage{iftex}
\ifPDFTeX
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage{textcomp} % provide euro and other symbols
\else % if luatex or xetex
\usepackage{unicode-math}
\defaultfontfeatures{Scale=MatchLowercase}
\defaultfontfeatures[\rmfamily]{Ligatures=TeX,Scale=1}
\fi
\usepackage{lmodern}
\ifPDFTeX\else
% xetex/luatex font selection
\fi
% Use upquote if available, for straight quotes in verbatim environments
\IfFileExists{upquote.sty}{\usepackage{upquote}}{}
\IfFileExists{microtype.sty}{% use microtype if available
\usepackage[]{microtype}
\UseMicrotypeSet[protrusion]{basicmath} % disable protrusion for tt fonts
}{}
\makeatletter
\@ifundefined{KOMAClassName}{% if non-KOMA class
\IfFileExists{parskip.sty}{%
\usepackage{parskip}
}{% else
\setlength{\parindent}{0pt}
\setlength{\parskip}{6pt plus 2pt minus 1pt}}
}{% if KOMA class
\KOMAoptions{parskip=half}}
\makeatother
\usepackage{xcolor}
\setlength{\emergencystretch}{3em} % prevent overfull lines
\setcounter{secnumdepth}{5}
% Make \paragraph and \subparagraph free-standing
\makeatletter
\ifx\paragraph\undefined\else
\let\oldparagraph\paragraph
\renewcommand{\paragraph}{
\@ifstar
\xxxParagraphStar
\xxxParagraphNoStar
}
\newcommand{\xxxParagraphStar}[1]{\oldparagraph*{#1}\mbox{}}
\newcommand{\xxxParagraphNoStar}[1]{\oldparagraph{#1}\mbox{}}
\fi
\ifx\subparagraph\undefined\else
\let\oldsubparagraph\subparagraph
\renewcommand{\subparagraph}{
\@ifstar
\xxxSubParagraphStar
\xxxSubParagraphNoStar
}
\newcommand{\xxxSubParagraphStar}[1]{\oldsubparagraph*{#1}\mbox{}}
\newcommand{\xxxSubParagraphNoStar}[1]{\oldsubparagraph{#1}\mbox{}}
\fi
\makeatother
\providecommand{\tightlist}{%
\setlength{\itemsep}{0pt}\setlength{\parskip}{0pt}}\usepackage{longtable,booktabs,array}
\usepackage{calc} % for calculating minipage widths
% Correct order of tables after \paragraph or \subparagraph
\usepackage{etoolbox}
\makeatletter
\patchcmd\longtable{\par}{\if@noskipsec\mbox{}\fi\par}{}{}
\makeatother
% Allow footnotes in longtable head/foot
\IfFileExists{footnotehyper.sty}{\usepackage{footnotehyper}}{\usepackage{footnote}}
\makesavenoteenv{longtable}
\usepackage{graphicx}
\makeatletter
\def\maxwidth{\ifdim\Gin@nat@width>\linewidth\linewidth\else\Gin@nat@width\fi}
\def\maxheight{\ifdim\Gin@nat@height>\textheight\textheight\else\Gin@nat@height\fi}
\makeatother
% Scale images if necessary, so that they will not overflow the page
% margins by default, and it is still possible to overwrite the defaults
% using explicit options in \includegraphics[width, height, ...]{}
\setkeys{Gin}{width=\maxwidth,height=\maxheight,keepaspectratio}
% Set default figure placement to htbp
\makeatletter
\def\fps@figure{htbp}
\makeatother
% typographical packages
\usepackage{microtype}
\usepackage{setspace}
\tolerance=6000
\hyphenpenalty=1000
% typographical settings for the body text
\setlength{\parskip}{0em}
\setlength{\parindent}{1em}
\linespread{1.10}
% DEFINITIONS TITLE PAGE / COPYRIGHT
\newcommand{\titleoriginal}{The Genesis Book}
\newcommand{\subtitleoriginal}{The Story of the People and Projects That Inspired Bitcoin}
\newcommand{\originalpublisher}{Bitcoin Magazine Books}
\newcommand{\yearoriginal}{2024}
\newcommand{\subtitletranslation}{Het verhaal van de mensen en projecten die aan de basis stonden van Bitcoin}
\newcommand{\yeartranslation}{2024}
\newcommand{\stringtranslation}{Vertaling}
\newcommand{\stringlicense}{Dit werk is gelicentieerd onder de CC BY-NC-ND 4.0-licentie. Om een kopie van deze licentie te bekijken, ga naar \url{https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/}. }
\newcommand{\stringpublisher}{Uitgever}
\newcommand{\ISBNHC}{978-9916-749-40-1}
\newcommand{\ISBNSC}{978-9916-749-41-8}
\newcommand{\ISBNEBOOK}{978-9916-749-43-2}
\newcommand{\ISBNAUDIO}{978-9916-749-45-6}
\newcommand{\press}{Konsensus Network}
\newcommand{\translatorone}{Theo Hague}
\newcommand{\translators}{
\large\textit{\stringtranslation:}\\
\translatorone\\
}
% PHYSICAL DOCUMENT SETUP
\setstocksize{210mm}{148mm}
\settrimmedsize{210mm}{148mm}{*}
\setbinding{8mm}
\setlrmarginsandblock{12mm}{18mm}{*}
\setulmarginsandblock{20mm}{15mm}{*}
% FONTS
\usepackage{fontspec}
\setmainfont{stone-serif}[
Path=./fonts/stone-serif-itc-pro/,
Scale=0.76,
Extension=.OTF,
UprightFont=*-Regular,
BoldFont=*-SemiBd,
ItalicFont=*-MediumIt,
BoldItalicFont=*-SemiBdIt
]
\setsansfont{stone-sans}[
Path=./fonts/stone-sans/,
Scale=0.85,
Extension=.otf,
UprightFont=*-Medium,
BoldFont=*-Semibold,
ItalicFont=*-MediumItalic,
BoldItalicFont=*-SemiBoldItalic
]
\usepackage{lettrine}
\setcounter{DefaultLines}{3}
\renewcommand{\DefaultLoversize}{0.1}
\renewcommand{\DefaultLraise}{0}
\renewcommand{\LettrineTextFont}{}
\setlength{\DefaultFindent}{\fontdimen2\font}
\setlength{\DefaultNindent}{0em}
% custom second title page
\makeatletter
\newcommand*\halftitlepage{\begingroup % Misericords, T&H p 153
\setlength\drop{0.1\textheight}
%\begin{center}
\vspace*{\drop}
\rule{\textwidth}{0in}\par
{\Large\sffamily\thetitle\par}
\rule{\textwidth}{0in}\par
\vfill
%\end{center}
\endgroup}
\makeatother
% custom title page
\makeatletter
\newlength\drop
\newcommand*\titleM{\begingroup % Misericords, T&H p 153
\setlength\drop{0.15\textheight}
%\begin{center}
\vspace*{\drop}
{\HUGE\sffamily\thetitle\par}
\vspace{2em}
{\normalsize\sffamily\textit\subtitletranslation\par}
\vspace{4em}
\rule{5.5cm}{0.3mm}\par
\vspace{4em}
{\Large\sffamily\textit\theauthor\par}
\vspace{6em}
% {\footnotesize\sffamily\textit\translators\par}
\vfill
\includegraphics[width=3.5cm]{figures/knw.png}\par
%\end{center}
\endgroup}
\makeatother
% copyright page
\makeatletter
\newcommand*\copyrightpage{\begingroup
\setlength\drop{0.1\textheight}
\vphantom{just for the drop}
\vfill
\begin{footnotesize}
\noindent \copyright\space \yearoriginal: \theauthor
\par\noindent \textit{\titleoriginal: \subtitleoriginal}
\par\noindent Uitgegeven door \space \originalpublisher
\vspace{\baselineskip}
\par\noindent \copyright\space \yeartranslation\space \stringtranslation: \translatorone
\par\noindent \textit{\thetitle: \subtitletranslation}
\vspace{0.5\baselineskip}
\par\noindent \textit{\stringlicense}
\vspace{0.5\baselineskip}
\par\noindent \stringpublisher: \href{https://konsensus.network}{\textit{konsensus.network}}
\vspace{\baselineskip}
\par\noindent v1.1.0
\vspace{0.5\baselineskip}
\setlength{\parindent}{2em}% default 20pt
\par\noindent ISBN \ISBNHC \:Hardcover
\par\hspace{0.28\parindent}\ISBNSC \:Paperback
\par\hspace{0.28\parindent}\ISBNEBOOK \:E-book\par
\setlength{\parindent}{0pt}
\end{footnotesize}
\vspace{3em}
\par\noindent \href{https://konsensus.network}{\includegraphics[width=1cm]{figures/freestarfish.png}}
\par\noindent \href{https://konsensus.network}{\includegraphics[width=3.5cm]{figures/knw.png}}
\setcounter{footnote}{0}
\clearpage
\endgroup}
\makeatother
% HEADER AND FOOTER MANIPULATION
% for normal pages
\nouppercaseheads
\headsep = 8mm
\makepagestyle{mystyle}
\makeevenhead{mystyle}{\scriptsize\sffamily\mdseries\thepage}{}{}
\makeoddhead{mystyle}{\scriptsize\sffamily\mdseries\leftmark}{}{\scriptsize\sffamily\mdseries\thepage}
\makeevenfoot{mystyle}{}{}{}
\makeoddfoot{mystyle}{}{}{}
\makeatletter
% for pages where chapters begin
\makepagestyle{plain}
\makerunningwidth{plain}{\headwidth}
\makeevenfoot{plain}{}{}{}
\makeoddfoot{plain}{}{}{}
\pagestyle{mystyle}
% TOC
\usepackage[]{tocloft}
\renewcommand{\cftsectiondotsep}{\cftnodots}
\renewcommand{\cftpartfont}{\Large\sffamily\MakeUppercase}
\renewcommand{\cftchapterfont}{\normalfont\sffamily}
\renewcommand{\cftsectionfont}{\small\sffamily}
\renewcommand{\cftchapterpagefont}{\normalfont}
\renewcommand{\cftchapterpresnum}{HOOFDSTUK\space}
\renewcommand{\cftchapternumwidth}{9em}
\setlength{\cftchapterindent}{2em}
\setlength{\cftbeforechapterskip}{0.1em}
\setlength{\cftbeforepartskip}{1.5em}
\setsecnumdepth{chapter}
\cftpagenumbersoff{part}
\setcounter{tocdepth}{0}
% Redefine footnote presentation
\makeatletter
\renewcommand\@makefntext[1]{%
\noindent\hb@xt@2em{% <-- Box of fixed size for footnote number and space
\@thefnmark\quad}% <-- Footnote number followed by a quad space
\parbox[t]{\dimexpr\linewidth-2em}{#1}% <-- Parbox to control the width of footnote content
}
\makeatother
% Endnotes
% \usepackage{enotez} % Include the enotez package
% % Automatically print endnotes at the end of each chapter
% \let\oldchapter\chapter
% \renewcommand{\chapter}[1]{%
% \oldchapter{#1}%
% \newpage
% \printendnotes % Print endnotes at the end of each chapter
% \clearpage
% }
% % Redefine \footnote to \endnote
% \let\oldfootnote\footnote
% \renewcommand{\footnote}[1]{\endnote{#1}}
% layout check and fix
\checkandfixthelayout
% COUNTERS FOOTNOTES
\usepackage{chngcntr}
\counterwithout*{footnote}{chapter}
% TITLE FORMATTING
\usepackage{titlesec}
\titleformat
{\chapter}[display]
{\huge\sffamily}
{\Large\sffamily\chaptertitlename\space \thechapter}
{0pt}
{\vspace{28pt}}
\titleformat
{\section}[block]
{\sffamily\large\mdseries}
{}
{0pt}
{}
\titlespacing*{\section}{0pt}{3em}{0.5em}
\titleformat{\subsection}{\sffamily\bfseries}{}{}{}
\titlespacing*{\subsection}{0pt}{2em}{0em}
% QUOTE FORMATTING
\renewenvironment{quote}%
{\list{}{\rightmargin=.3cm\leftmargin=.3cm}%
\itshape \item[]}% <- The effect of \samepage is local!!!
{\endlist}
% LAYOUT CHECK AND FIX
\checkandfixthelayout
% CUSTOM TITLE PAGE
\makeatletter
\def\@maketitle{%
% the half title page
\pagestyle{empty}
\halftitlepage
\cleardoublepage
% the title page
\titleM
\clearpage
% the copyright page
\copyrightpage
\cleardoublepage
\pagestyle{mystyle}
}
\makeatother
% END PREAMBLE
\makeatletter
\@ifpackageloaded{bookmark}{}{\usepackage{bookmark}}
\makeatother
\makeatletter
\@ifpackageloaded{caption}{}{\usepackage{caption}}
\AtBeginDocument{%
\ifdefined\contentsname
\renewcommand*\contentsname{Inhoudsopgave}
\else
\newcommand\contentsname{Inhoudsopgave}
\fi
\ifdefined\listfigurename
\renewcommand*\listfigurename{Lijst van figuren}
\else
\newcommand\listfigurename{Lijst van figuren}
\fi
\ifdefined\listtablename
\renewcommand*\listtablename{Lijst van tabellen}
\else
\newcommand\listtablename{Lijst van tabellen}
\fi
\ifdefined\figurename
\renewcommand*\figurename{Figuur}
\else
\newcommand\figurename{Figuur}
\fi
\ifdefined\tablename
\renewcommand*\tablename{Tabel}
\else
\newcommand\tablename{Tabel}
\fi
}
\@ifpackageloaded{float}{}{\usepackage{float}}
\floatstyle{ruled}
\@ifundefined{c@chapter}{\newfloat{codelisting}{h}{lop}}{\newfloat{codelisting}{h}{lop}[chapter]}
\floatname{codelisting}{Listing}
\newcommand*\listoflistings{\listof{codelisting}{Lijst van listings}}
\makeatother
\makeatletter
\makeatother
\makeatletter
\@ifpackageloaded{caption}{}{\usepackage{caption}}
\@ifpackageloaded{subcaption}{}{\usepackage{subcaption}}
\makeatother
\ifLuaTeX
\usepackage[bidi=basic]{babel}
\else
\usepackage[bidi=default]{babel}
\fi
\babelprovide[main,import]{dutch}
% get rid of language-specific shorthands (see #6817):
\let\LanguageShortHands\languageshorthands
\def\languageshorthands#1{}
\ifLuaTeX
\usepackage{selnolig} % disable illegal ligatures
\fi
\usepackage{bookmark}
\IfFileExists{xurl.sty}{\usepackage{xurl}}{} % add URL line breaks if available
\urlstyle{same} % disable monospaced font for URLs
\hypersetup{
pdftitle={Het Genesisboek},
pdfauthor={Aaron van Wirdum},
pdflang={nl},
hidelinks,
pdfcreator={LaTeX via pandoc}}
\title{Het Genesisboek}
\usepackage{etoolbox}
\makeatletter
\providecommand{\subtitle}[1]{% add subtitle to \maketitle
\apptocmd{\@title}{\par {\large #1 \par}}{}{}
}
\makeatother
\subtitle{Het verhaal van de mensen en projecten die aan de basis
stonden van Bitcoin}
\author{Aaron van Wirdum}
\date{2024-10-31}
\begin{document}
\frontmatter
\maketitle
\renewcommand*\contentsname{Inhoudsopgave}
{
\pagestyle{empty}
\setcounter{tocdepth}{0}
\tableofcontents*
}
\pagestyle{mystyle}
\bookmarksetup{startatroot}
%\chapter*{Openingscitaat}\label{openingscitaat}
%\addcontentsline{toc}{chapter}{Openingscitaat}
\newpage
\pagestyle{empty}
\markboth{Openingscitaat}{Openingscitaat}
\vspace*{\fill}
\begin{quote}
Ik geloof niet dat we ooit weer een goede munteenheid zullen hebben
voordat we het uit de handen van de overheid nemen. Aangezien we ze niet
gewelddadig uit de handen van de overheid kunnen nemen, kunnen we alleen
maar op een sluwe, indirecte manier, iets introduceren wat ze niet
kunnen stoppen. - Friedrich Hayek (1984)
\end{quote}
\vspace*{\fill}
\newpage
\pagestyle{mystyle}
\mainmatter
\bookmarksetup{startatroot}
\chapter*{Inleiding}\label{inleiding}
\addcontentsline{toc}{chapter}{Inleiding}
\markboth{Inleiding}{Inleiding}
E-gold was in volle bloei. Tegen het jaar 2005 had het innovatieve
online betalingssysteem van Douglas Jackson meer dan een miljoen
accounts, die samen verantwoordelijk waren voor bijna \$ 2 miljard aan
transacties per jaar. De volledig gedekte digitale tokens die
e-goldklanten gebruikten om al deze transacties uit te voeren,
vertegenwoordigden 3,8 ton goud, opgeborgen in kluizen over de hele
wereld. Als een van de eerste werkende implementaties van elektronisch
geld, was e-gold in minder dan tien jaar tijd uitgegroeid tot de
populairste digitale valuta op het internet.
Maar Jackson stond een onaangename verrassing te wachten. In december
2005, net voor het einde van het jaar, voerde de Amerikaanse geheime
dienst een inval uit bij zijn bedrijf en zijn woning in Melbourne,
Florida. Ze namen boeken en administratieve gegevens mee, en federale
agenten namen alles wat zelfs maar enigszins interessant leek in beslag:
naast juridische documenten en zakelijke contracten, omvatte dit ook het
adresboek van zijn vrouw, de paspoorten van hun kinderen en de
creditcards van op het nachtkastje. Op datzelfde moment werden de
servers van e-gold, in een AT\&T-gebouw in Orlando, zo'n 110 kilometer
verder naar het noordwesten, offline gehaald, en werden alle
transactiegegevens in beslag genomen.
De Amerikaanse geheime dienst, bijgestaan door de IRS en de FBI, was van
mening dat de betalingsverwerker een broedplaats was geworden voor
criminelen, die met slechts een e-mailadres hun e-goldaccounts konden
aanmaken --- dus vrijwel anoniem. In een tijdperk waarin
creditcardfraude op het internet hoogtij vierde, zou het betaalsysteem
van Jackson als een magneet voor oplichters functioneren. Erger nog,
wetshandhavers vermoedden dat kinderpornografen en terroristen van de
relatieve anonimiteit van e-gold misbruik maakten.
Jackson werd aangeklaagd en beschuldigd van het witwassen van geld en
het runnen van een niet-gelicentieerde betaaldienst.\footnote{\hspace{0pt}Lawrence
H. White, \emph{The Troubling Suppression of Competition from
Alternative Monies: The Cases of the Liberty Dollar and e-gold}, Cato
Journal, 34, No.~2: 281--301.}
\vspace{-1em}
\section*{Digitaal goud}\label{digitaal-goud}
\addcontentsline{toc}{section}{Digitaal goud}
\markright{Digitaal goud}
Jackson had nooit beoogd dat e-gold voor illegale doeleinden misbruikt
zou worden. Hij geloofde ook niet dat dit op een serieuze schaal
gebeurde. Sterker nog, hij beweerde dat e-gold een beter
fraudedetectiesysteem had dan elke andere bestaande betalingsverwerker.
Daarnaast was hij altijd meer dan bereid om met politie samen te werken.
E-gold was ook een van de oprichtende leden van het \emph{National
Center for Missing \& Exploited Children's Financial Coalition Against
Child Pornography}. De gegevens die deze coalitie verzamelde, zo stelde
Jackson, gaven aan dat e-gold vrijwel niet voor dergelijke doeleinden
werd gebruikt.
Jackson, als succesvol en onafhankelijk oncoloog en veteraan van het
medisch korps van het Amerikaanse leger, was in de jaren negentig al
geïnteresseerd geraakt in het monetaire beleid en de invloed daarvan op
de economie. Hij ontdekte dat moderne valuta -- dollars, ponden, yen --
niet langer gedekt waren, waardoor ze in feite, uit het niets, met een
druk op de knop gecreëerd konden worden. Toen hij zich verder in het
onderwerp verdiepte, raakte hij ervan overtuigd dat dit de economie op
zeer schadelijke manieren beïnvloedde. Jackson was dus van plan om een
alternatief aan te bieden.
Tijdens zijn onderzoek naar valuta, ontwikkelde Jackson een hernieuwde
waardering voor het \emph{klassieke geld} -- goud. Hij ontdekte dat
mensen ten minste sinds de pre-dynastieke Egyptische tijd waarde
hechtten aan dit glanzende, gele metaal, en dat met goede reden: het
natuurlijke element werd niet beïnvloed door de willekeur van mensen.
Het pre-dynastieke Egypte was echter allang verdwenen en zelfs Jackson
moest toegeven dat het kostbare metaal voor dagelijkse transacties niet
echt praktisch was. Nu het nieuwe millennium naderde, besefte Jackson
dat mensen niet gingen terugkeren naar de tijd waarin ze betaalden met
gouden munten. Sterker nog, zelfs koperen munten en papiergeld zouden
waarschijnlijk binnenkort ouderwets lijken. Nee, de toekomst van geld
moest digitaal zijn.
Met dat toekomstbeeld zag Jackson (heel letterlijk) een gouden kans. Hij
bundelde de krachten met advocaat Barry Downey en richtte in 1996, onder
zijn leiderschap, \emph{Gold \& Silver Reserve Inc.} op. De start-up zou
een betalingssysteem voor de eenentwintigste eeuw runnen, maar dan wel
gebaseerd op dat klassieke geld. Ze zouden een elektronisch equivalent
voor goud leveren: \emph{e-gold}.
Het basisidee was simpel. \emph{Gold \& Silver Reserve Inc.} huurde
kluizen die ze vulden met het fysieke, gouden metaal zelf. Voor elk stuk
goud in deze kluizen gaf het bedrijf een digitale \emph{token} uit ---
in feite een nummer in een database. De tokens vertegenwoordigden een
claim op het goud. Als iemand tokens had die gelijk stonden aan tien
gram goud, was tien gram goud in een van de kluizen wettelijk van hen.
De belangrijkste innovatie was dat \emph{Gold \& Silver Reserve Inc.}
ook een server in stand hield die een openbaar toegankelijk
boekhoudsysteem voor de tokens huisvestte. Mensen van over de hele
wereld konden op de server inloggen en een persoonlijke rekening
aanmaken, waardoor ze tokens naar en van elke andere rekening konden
sturen en ontvangen. Bij elke transactie werkte \emph{Gold \& Silver
Reserve Inc.} de rekeningsaldi dienovereenkomstig bij.
Dankzij de kracht van het internet, konden e-gold gebruikers elkaar dus
in wezen over grote afstanden, direct, en tegen minimale kosten,
betalen. Op de grenzeloze \emph{informatiesnelweg} kon iedereen met een
internetverbinding iemand anders betalen, zonder beperkingen door
nationale grenzen of bankregels.
Jackson creëerde e-gold, zo zei hij vaak, als een instelling om het
materiële welzijn van de mensheid te bevorderen door toegang te bieden
tot wereldwijde markten:
\begin{quote}
`In tegenstelling tot andere, is e-gold een betalingssysteem dat mensen
van elke regio of economische achtergrond wereldwijd laat opereren: een
migrant kan gemakkelijk waarde naar huis sturen en een handelaar kan
betalingen accepteren van iemand in een derdewereldland die misschien
geen toegang heeft tot een creditcard of bankrekening.'\footnote{Huis
van Afgevaardigden, \emph{Deleting Commercial Pornography Sites From
the Internet: The U.S. Financial Industry's Efforts to Combat This
Problem}, 21 september
2006,~\href{https://www.govinfo.gov/content/pkg/CHRG-109hhrg31467/html/CHRG-109hhrg31467.htm}{online}}
\end{quote}
Bovendien beweerde Jackson dat e-gold de mogelijkheid bood om een soort
geld te gebruiken dat bestand is tegen inflatie. Omdat het digitaal was,
was e-gold eigenlijk voor veel mensen toegankelijker dan echt goud.
Op de lange termijn had e-gold zelfs het potentieel om de ruggengraat
van een geheel nieuw financieel systeem te worden, suggereerde Jackson
optimistisch.
`Hoe vinden we een bankensysteem uit dat geen catastrofale verstoringen
veroorzaakt, dat zelf het minst waarschijnlijk is om schommelingen te
introduceren en dat het meest waarschijnlijk de juiste aanpassingen zal
maken\ldots{} is het meest prangende, onopgeloste economische probleem
van onze tijd', citeerde hij op een gegeven moment uit het boek
\emph{The Rationale of Central Banking and the Free Banking Alternative}
van econome Vera Smith.
\begin{quote}
`Een systeem en munteenheid zoals e-gold, vooral na opkomst en
integratie in de financiële mainstream als reserve-activum dat als
betaalmiddel wordt gebruikt, kan dit probleem zeker en vast
oplossen.'\footnote{\hspace{0pt}White, \emph{Troubling Suppression},
289.}
\end{quote}
\vspace{-3em}
\section*{Juridische kwesties}\label{juridische-kwesties}
\addcontentsline{toc}{section}{Juridische kwesties}
\markright{Juridische kwesties}
Vroeg in de jaren 2000 groeide e-gold snel, en Jackson werkte onvermoeid
om zijn dienst te verbeteren. Hij stelde meer soorten edelmetalen
beschikbaar, en voegde tevens nieuwe betalingsfuncties toe, zoals
geautomatiseerde, maandelijkse betalingen. Bovendien maakte hij toegang
tot het systeem mogelijk via mobiele telefoons via het toen nieuwe
WAP-protocol.\footnote{\hspace{0pt}e-gold, \emph{e-gold News}, December
1999, geraadpleegd
\href{https://web.archive.org/web/20001209053900fw_/http://www.e-gold.com/news.html.}{online}}
Maar Jackson was iets vergeten: hij had zijn bedrijf niet als
betaaldienst geregistreerd. Daardoor voerde hij ook niet alle vereiste
types van \emph{Know-Your-Customer} (KYC) en \emph{Anti-Money
Laundering} (AML) controles uit. Hij was zich er niet van bewust dat hij
dat moest doen.
Het was niet zo dat hij nonchalant was. Het werd pas een federale
misdaad om zonder licentie als betaaldienst te opereren na de invoering
van de \emph{Patriot Act}, die in het leven werd geroepen als reactie op
de terroristische aanslagen van 11 september 2001, enkele jaren na de
lancering van e-gold. Nog belangrijker: het was niet duidelijk dat
Jacksons onderneming überhaupt als een betaaldienst beschouwd zou
worden. Het e-goldsysteem verstuurde geen dollars of andere nationale
valuta, waarvoor zulke regels doorgaans van toepassing waren.
Desondanks had Jackson geprobeerd meer duidelijkheid te krijgen over de
kwestie. \emph{Gold \& Silver Reserve Inc.} had aan de relevante
overheidsinstanties zelf voorgesteld dat e-gold voor
reguleringsdoeleinden gecategoriseerd kon worden als valuta, waardoor
het bedrijf zich ook als een valutawisseldienst kon registreren. Maar
als reactie hierop had het Amerikaanse ministerie van Financiën opnieuw
bevestigd dat de definities van valuta niet op e-gold van toepassingen
waren.
Bovendien had Jackson bij een agentschap van het ministerie van
Financiën vrijwillig een conformiteitsonderzoek op de Bankgeheimwet
gestart, puur om erachter te komen hoe zij dachten dat zijn bedrijf
gereguleerd moest worden.\footnote{\hspace{0pt}e-gold, \emph{e-gold
Welcomes US Government Review of its Status as a Privately Issued
Currency}, 20 januari 2006, geraadpleegd
\href{https://web.archive.org/web/20060304203618if_/http://www.e-gold.com/letter2.html.}{online}}
Toen de invallen plaatsvonden, wachtte hij nog op een antwoord.
De daaropvolgende juridische procedures brachten ernstige schade toe aan
de e-goldonderneming. Bankrekeningen werden bevroren en bedrijfsgelden
in beslag genomen. De juridische strijd die zich tussen Jackson en de
Amerikaanse regering ontvouwde, duurde twee jaar en putte zijn middelen
uit: de juridische kosten zouden uiteindelijk oplopen tot in de
miljoenen. En voor zover het bedrijf van Jackson nog kon functioneren,
gebeurde dat nu onder een zweem van verdenking.
Intussen had de Amerikaanse overheid beslagleggingsbevelen uitgevaardigd
om achtenvijftig grote e-goldaccounts te sluiten op verdenking van
witwassen. De doelwitten van de actie waren onafhankelijke
e-goldbeurzen, waarvan sommige in het buitenland gevestigd waren. Op
basis van de \emph{Racketeering Act} uit 1961 (oorspronkelijk opgesteld
om georganiseerde misdaad te bestrijden) werd 1.000 kilogram goud
(ongeveer een kwart van de totale voorraad van e-gold) in beslag genomen
en geliquideerd.
Toen er in 2008 eindelijk een voorlopig vonnis kwam, bepaalde de rechter
dat e-gold inderdaad een betaaldienst was, en verwierp daarmee Jacksons
verzoek om de zaak te seponeren. Aangezien hij nu geconfronteerd werd
met de mogelijkheid op een aanzienlijke gevangenisstraf en enorme
boetes, besloot Jackson een schikking te treffen.\footnote{\hspace{0pt}US
Department of Justice, \emph{Digital Currency Business e-gold Pleads
Guilty to Money Laundering and Illegal Money Transmitting Charges}, 21
juli 2008,
\href{https://www.justice.gov/archive/opa/pr/2008/July/08-crm-635.html}{online}}
In een van de weinige positieve wendingen in het hele verhaal toonde de
rechter in haar uiteindelijke vonnis enige mildheid. Ze stelde dat `de
intentie om illegale activiteiten te ondernemen er niet was'.\footnote{\hspace{0pt}e-gold
\emph{Transcript of sentence before the honorable Rosemarie M. Collyer
United States District Judge}, 114, 20 november 2008,
\href{https://legalupdate.e-gold.com/2008/11/transcript-of-sentence-before-the-honorable-rosemarie-m-collyer-united-states-district-judge.html}{online}}
Toch werd Jackson veroordeeld tot zesendertig maanden voorwaardelijke
vrijlating (huisarrest), waarvan zes werden afgedwongen door middel van
een enkelband. Hij moest ook een werkstraf van 300 uur uitvoeren en een
boete van \$ 200 betalen. Zijn bedrijf kreeg ondertussen een boete van
\$ 600.000. Twee van zijn werknemers -- mede-oprichters Barry Downey en
Douglas' broer Reid Jackson -- werden veroordeeld tot zesendertig
maanden voorwaardelijke vrijlating, 300 uur werkstraf en een boete van
\$ 2.500 plus een boete van \$ 100.
En natuurlijk moest e-gold een licentie verkrijgen voor het opereren van
een betaaldienst. Het enige probleem? Als veroordeelde misdadiger kwam
Jackson niet langer in aanmerking voor zo'n licentie, iets wat hij niet
onmiddellijk had beseft toen hij met de schikking instemde. Net toen hij
dacht dat hij eindelijk de juridische strijd voor altijd kon achterlaten
en zijn bedrijven op welke manier dan ook kon proberen te redden,
ontdekte Jackson dat dit niet onder zijn leiding kon gebeuren. Uiteindelijk heeft e-gold nooit opnieuw de deuren geopend.
Jackson had e-gold opgericht om het materiële welzijn van mensen te
verbeteren door een alternatief te bieden voor conventionele, ongedekte
valuta zoals de Amerikaanse dollar. Opgesloten in zijn eigen huis, met
meer dan een miljoen dollar aan juridische kosten op zijn naam, en zijn
bedrijf noodgedwongen gesloten, had hij de pijnlijke les geleerd dat het
aanbieden van een dergelijk alternatief niet zonder slag of stoot ging.
\vspace{-2em}
\section*{Satoshi Nakamoto}\label{satoshi-nakamoto}
\addcontentsline{toc}{section}{Satoshi Nakamoto}
\markright{Satoshi Nakamoto}
Het lot van Douglas Jackson en e-gold diende als een niet te miskennen
waarschuwing voor iedereen met ambities om een alternatieve vorm van
geld aan te bieden. Overheden (en met name de Amerikaanse overheid)
konden besluiten om hard op te treden, met ernstige persoonlijke en
financiële schade tot gevolg. Voor de meesten was dit waarschijnlijk het
risico niet waard.
Maar dit hield een onbekend persoon of groep, alleen bekend als `Satoshi
Nakamoto', niet tegen. Rond dezelfde tijd dat Jackson zijn dagen thuis
doorbracht met een enkelband om, bereidde Nakamoto de lancering van een
eigen elektronisch geldsysteem voor.
Het ontwerp van Nakamoto's digitale geldsysteem was echter zeer
verschillend van e-gold. Hoewel er niet veel bekend is over de
achtergrond of beweegredenen van Satoshi Nakamoto, is het duidelijk dat
deze mysterieuze entiteit (de naam is vrijwel zeker een pseudoniem) zijn
eigen systeem bewust zodanig ontwierp om een soortgelijk lot als e-gold
te vermijden.
Dit ontwerp was waarschijnlijk ook niet het resultaat van een spontane
ingeving. Al jaren, zelfs ruim voor Jackson e-gold lanceerde, probeerde
een kleine maar toegewijde groep technici een digitale vorm van contant
geld te creëren: ze wisselden ideeën uit, ontwikkelden technieken, en
werkten diverse voorstellen uit, in de hoop dichter bij een werkende
oplossing te komen. Maar het succes bleef uit. Totdat Nakamoto de
puzzelstukjes eindelijk op hun plek wist te krijgen.
In dit boek gaan we terug naar de ideeën en technologieën die Satoshi
Nakamoto (waarschijnlijk) hebben geïnspireerd in het ontwikkelen van dit
elektronische geldsysteem.
In Deel I onderzoeken we de gevarieerde oorsprong van sommige van deze
grondleggende ideeën en technologieën die de basis vormden voor
elektronisch geld. Deze lopen uiteen van heterodoxe zienswijzen over
monetaire economie tot een opstandige revolutie in de cryptografie, en
van de opkomst van de hackercultuur in de jaren '60 en '70 tot
techno-utopische visies op ruimtekolonisatie, moleculaire
nanotechnologie en eeuwig leven.
Deel II vertelt het verhaal van de Cypherpunks: een verzameling
cryptografen, hackers en privacyactivisten die gedurende de jaren 1990
privacyhulpmiddelen voor het internet ontwikkelden en verspreidden, en
die probeerden een elektronische versie van contant geld te creëren. We
focusen ook op enkele specifieke pogingen om dergelijke elektronische
betalingssystemen te ontwikkelen.
Tot slot beschrijft Deel III van het boek hoe Satoshi Nakamoto zijn
elektronische geldsysteem ontwierp en ontwikkelde, wat de inspiratiebron
was voor dit ontwerp, en hoe het zich verhoudt tot andere vormen van
(digitaal) geld.
Samen vormen zij het verhaal van de monetaire hervormers,
computerwetenschappers, privacyactivisten, futurologen, ondernemers en
andere pioniers die, elk op hun eigen manier, bijdroegen aan de opkomst
van het eerste succesvolle peer-to-peer, elektronische geldsysteem ter
wereld: Bitcoin.
\part{Grondslagen}
\chapter{Spontane orde}\label{spontane-orde}
Net als zijn vader wilde Friedrich August von Hayek hoogleraar in de
biologie worden, maar de Eerste Wereldoorlog veranderde zijn levenspad
volledig.\footnote{\hspace{0pt}Deirdre N. McCloskey, \emph{How to be
Human -- Though an Economist}, 33.} Hij werd geboren in 1899 en
groeide op tijdens de laatste jaren van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk.
Op zijn achtiende verjaardag werd hij opgeroepen om aan het Italiaanse
front te vechten. Het laatste deel van de oorlog bracht hij in
vliegtuigen door als waarnemer.
Toen hij in 1918 na het einde van de oorlog thuis kwam, vond Hayek (het
aristocratische voorvoegsel \emph{von} werd na de ineenstorting van de
dubbele monarchie weggelaten) zijn woonplaats Wenen in totale
verwoesting terug. De oorlog was verloren, de economie vernietigd en het
rijk was niet meer. Het moreel in de stad was gebroken.
Erger nog, de nieuwe Oostenrijkse regering spendeerde zoveel om de
naoorlogse kosten te dekken dat de waarde van hun nationale munteenheid
enorm kelderde. Hoewel de Oostenrijkse munt, de kroon, tijdens de oorlog
al meer dan 90 procent van zijn koopkracht had verloren, liep dit in de
naoorlogse jaren pas echt uit de hand. Terwijl een Amerikaanse dollar
voor ongeveer negen kronen verkocht werd in 1917, kon diezelfde dollar
tegen 1923 meer dan 70.000 van de Oostenrijkse munteenheden opbrengen.
Het nationale geld was in feite vernietigd.\footnote{\hspace{0pt}Lawrence
H. Officer, \emph{Exchange Rates Between the United States Dollar and
Forty-one Currencies}, MeasuringWorth, 2023.}
Nadat hij van dichtbij geconfronteerd was met de verschrikkingen van de
Grote Oorlog, waarin bijna achttien miljoen mannen en vrouwen het leven
lieten, besloot Hayek om zijn tijd en energie te besteden aan het
proberen te voorkomen van een herhaling van dergelijke dramatische
conflicten in de toekomst. Hij was vastberaden om betere manieren te
vinden om de maatschappij te organiseren.
Als leergierig persoon uit een hoogopgeleid gezin -- beide grootvaders
van hem waren ook academici -- schreef Hayek zich in aan de Universiteit
van Wenen, de oudste universiteit in de Duitstalige wereld en een van de
meest gerenommeerde academische instituten in heel Europa. Gemotiveerd
door zijn nieuwe missie, koos Hayek ervoor om politieke wetenschappen en
recht te studeren, terwijl hij naast zijn hoofdstudies ook lessen in
filosofie, psychologie en economie volgde.
Hij schreef zich niet meteen in voor alle economielessen. Voor de
socialistisch-geïnspireerde Hayek leek de economieprofessor aan de
universiteit een beetje te hard te denken vanuit vrijemarktprincipes.
Pas toen diezelfde economieprofessor Hayek in dienst nam om een
tijdelijk overheidskantoor in de stad te bemannen, besloot hij eindelijk
zijn lessen een kans te geven.\footnote{\hspace{0pt}Eamonn Butler,
\emph{Hayek: His Contribution to the Political and Economic Thought of
Our Time}.}
De naam van de professor was Ludwig von Mises. Hayek ontdekte al snel
dat Mises een vooraanstaand econoom was binnen een relatief nieuwe
school van economisch denken.\footnote{\hspace{0pt}Bruce Caldwell and
Hansjoerg Klausinger, \emph{Hayek: A Life, 1899--1950, Chs. 6--9}.}
\section{Oostenrijkse economie}\label{oostenrijkse-economie}
De Eerste Wereldoorlog was het gewelddadige hoogtepunt van een tijdperk
dat sterk doordrenkt was van nationalisme, de ideologie die stelt dat
collectieven van mensen met een gemeenschappelijke herkomst,
geschiedenis, cultuur of taal --- \emph{naties} --- zichzelf als staten
moesten organiseren en handelen in het belang van deze staten.
Het nationalisme had in de negentiende eeuw ook invloed op de
economische wetenschap. Waar de \emph{klassieke economie}, met haar
sterke nadruk op vrije markten zoals voorgesteld door baanbrekende
economen zoals David Hume, Adam Smith, en David Ricardo, dominant was in
de late achttiende eeuw, begonnen Europese universiteiten vanaf de jaren
1800 de methoden van de \emph{historische school van economie} te
omarmen. De meest invloedrijke experts pleitten voor staatsinterventies
in de economie, zoals arbeidswetten, beschermde heffingen, en
progressieve belastingen.\footnote{\hspace{0pt}Ludwig von Mises,
\emph{The Historical Setting of the Austrian School of Economics}, 12.}
De methodologie van de historische economische school -- de verzameling
methoden die gebruikt worden om de economie te bestuderen -- sloot
algemene economische theorieën uit en stelde dat de \emph{regels}
waaraan economieën voldoen verschillen per cultuur en tijd. In
tegenstelling tot het opstellen van modellen of theorema's, verzamelden
historische economen grote hoeveelheden historische data voor empirische
analyse.
Maar professor Carl Menger van de Universiteit van Wenen had deze aanpak
in de jaren 1870 al afgewezen. Hij geloofde dat mensen en menselijke
interacties te complex waren om enkel op basis van empirische gegevens
waardevolle wetenschappelijke inzichten te kunnen afleiden. Een
ontelbare hoeveelheid factoren beïnvloedt de gedachten en acties van een
typisch persoon, redeneerde hij --- het is onbegonnen werk om het aantal
factoren die een hele samenleving beïnvloeden te bestuderen. Geen enkele
hoeveelheid empirische data zou groot genoeg zijn om al deze factoren te
omvatten, geloofde Menger. Elke conclusie die uit zo'n dataset wordt
getrokken, zou nooit overtuigend zijn.
In plaats daarvan betoogde Menger dat economen moesten proberen om
economische verschijnselen te begrijpen en uit te leggen door deductieve
redenering. Door te beginnen met basisprincipes, kon logisch redeneren
leiden tot onweerlegbare inzichten die het wetenschappelijke begrip van
economische processen \emph{a priori} uitbreidden (de Latijnse term
\emph{a priori} verwijst naar kennis die onafhankelijk is van ervaring,
zoals wiskunde, in tegenstelling tot \emph{a posteriori} kennis die
afhankelijk is van empirisch bewijs, zoals meer typisch is in de meeste
andere wetenschappelijke vakgebieden).
Menger bracht deze aanpak in de praktijk in zijn boek uit 1871 getiteld
\emph{Grundsätze der Volkswirtschaftslehre}. Hierin schetste hij de
theorie van het marginale nut, die stelt dat de prijs van goederen en
diensten deels afhangt van hoeveel extra voldoening men krijgt door er
meer van te hebben.\footnote{\hspace{0pt}Mises, \emph{Historical
Setting}, 12--13, 19--20.}
Het boek en de methode van Menger betekende een fundamentele
verschuiving in denkwijze. Tot dan toe hadden economen, zowel uit de
klassieke als uit de historische school, altijd aangenomen dat de waarde
van een product werd afgeleid van zijn productiekosten. Zij stelden dat
een paar schoenen waardevol is omdat de productie ervan kosten met zich
meebrengt --- met name de kosten van arbeid, leer en benodigdheden. De
reden dat het leer en de benodigdheden kosten met zich meebrengen, is op
hun beurt omdat het produceren van het leer en de benodigdheden eveneens
arbeid vereist (en mogelijk ook andere kosten). Dit werd de
arbeidswaardetheorie genoemd.
Volgens de theorie van het marginale nut, stelde Menger dat waarde
subjectief is: individuen waarderen producten en diensten als deze een
persoonlijke behoefte of verlangen vervullen. De waarde van een paar
schoenen komt niet voort uit de productiekosten, maar uit het feit dat
\emph{mensen het dragen van schoenen waarderen}.
Dit betekent dat de waarde van een bepaald product kan variëren van
persoon tot persoon. Iemand die helemaal geen schoenen heeft, zal een
nieuw paar waarschijnlijk meer waarderen dan iemand die al meerdere
paren bezit. Op dezelfde manier kan \emph{dezelfde} persoon hetzelfde
product op verschillende tijdstippen anders waarderen. Nadat de persoon
zonder schoenen in het vorige voorbeeld een paar heeft verworven,
waardeert hij waarschijnlijk een tweede, identiek paar schoenen niet
even hoog als het eerste.\footnote{\hspace{0pt}Ludwig von Mises, Human
Action: A Treatise on Economics, The Scholar's Edition, 21, 38--54.}
Met deze \emph{subjectieve waardetheorie}, plaatste Menger het individu
opnieuw in het centrum van de economie. Hij stelde dat niet landen of
andere collectieven de drijvende kracht waren achter economische
beslissingen, maar mensen en hun subjectieve voorkeuren. In plaats van
de staat als uitgangspunt te nemen voor analyse, geloofde Menger dus dat
de studie van economie moest beginnen door te begrijpen wat de kleinste
onderdelen van elk economisch systeem beïnvloedt. Precies, de
individuen.
Met zijn benadering, wellicht het best beschreven als een herleving van
de klassieke economie gericht op individuele subjectieve ervaring, won
Carl Menger de steun van verschillende van zijn collega's aan de
Universiteit van Wenen. Door de publicatie in de jaren 1880 van zijn
tweede boek,\footnote{\hspace{0pt}Carl Menger, \emph{Untersuchungen über
die Methode der Sozialwissenschaften und der Politischen Oekonomie
insbesondere}.} had Menger een filosofisch debat aangewakkerd over de
methodologie van de economische wetenschap binnen Duitstalige
universiteiten.
Tijdens deze soms vijandige \emph{Methodenstreit}, begonnen Duitse
economen -- die sterk neigden naar de historische school -- ietwat
minachtend naar Mengers aanpak te verwijzen als de `Oostenrijkse school
van economie'. Hoewel oorspronkelijk bedoeld als een sneer (in die tijd
associeerden de Duitsers het predicaat \emph{Oostenrijks} met het
verlies van Oostenrijk in de Oostenrijks-Pruisische oorlog van 1866),
bleef de naam in gebruik. Economen die Mengers methodologie aannamen,
werden sindsdien aangeduid als Oostenrijkse economen, zelfs wanneer ze
niet uit Oostenrijk afkomstig waren.\footnote{\hspace{0pt}Mises,
\emph{Historical Setting}, 3--19.}
De vijandige sfeer tijdens de methodenstrijd in de late negentiende eeuw
bereikte zijn hoogtepunt met de \emph{de facto} verbanning van de
Oostenrijkse economie uit Duitse universiteiten. De boycott bleef
decennia van kracht, en verhinderdde in grote mate dat Mengers ideeën
zich door de nieuwe, verenigde natiestaat verspreidden. In plaats
daarvan bleef het nationalisme domineren, terwijl een andere
collectivistische ideologie zich zonder veel wezenlijk tegengas ook
begon te verspreiden doorheen de Duitse universiteiten: het socialisme
was in opkomst.
\section{Economische berekening}\label{economische-berekening}
Oorspronkelijk gepopulariseerd door de Duitse auteur en sociale
commentator Karl Marx, geloofden socialisten dat de economische
geschiedenis van de wereld het best begrepen wordt als een klassenstrijd
tussen degenen die kapitaal bezitten (goederen die kunnen worden
gebruikt als productiemiddel, zoals fabrieken en hun machines) en de
arbeidersklasse, die alleen hun arbeid verkopen. Marx voorspelde dat
deze strijd in het voordeel van de kapitaalbezittende klasse (de
\emph{kapitalisten}) zou uitdraaien, omdat ze steeds meer kapitaal en
eindeloos groeiende winsten zouden verwerven, totdat de arbeidersklasse
(het proletariaat) onvermijdelijk in opstand zou komen.
Volgens Marx was het socialisme de uiteindelijke oplossing voor
economische ongelijkheid: een economisch systeem waarin de
productiemiddelen onder gemeenschappelijk eigendom gebracht worden en
hun opbrengsten over de hele samenleving worden verdeeld. Dit moest in
eerste instantie onder toezicht van de staat gebeuren, om geleidelijk
aan vervangen te worden door een anarchistische vorm van zelfbestuur.
Hoewel de ideeën van Marx pas echt populair leken te worden na zijn dood
in 1883, hadden ze ook een behoorlijk aantal critici. Een vaak gehoord
bezwaar was dat mensen in een socialistisch systeem geen stimulans
zouden hebben om te werken, aangezien ze toch een vast aandeel van alle
geproduceerde goederen zouden ontvangen, terwijl de goederen die ze zelf
zouden helpen te maken, verspreid zouden worden over de rest van de
samenleving. Een tweede bezwaar was het risico dat socialistische
leiders zich tegen hun eigen bevolking zouden keren en veel van de onder
staatsbeheer geproduceerde goederen voor zichzelf zouden opeisen, in
plaats van ze eerlijk te verdelen.